| dc.description.abstract | Biblioteki kościelne stanowią pomniki polskiej i kościelnej kultury, albowiem zarówno one same, jak i zgromadzone
w nich księgozbiory odgrywają ważną rolę w procesie kulturotwórczym, tak ze względu na funkcję, jak i charakter
zasobów. Od chwili swych narodzin tworzyły one nieodzowne zaplecze dla złaknionych wiedzy osób duchownych oraz
świeckich, i podobnie jak w przypadku innych rodzajów książnic, do czasów nam współczesnych stanowią nierzadko
punkt wyjścia do dalszych badań naukowych.
Przed wielu laty wytrawny znawca starych ksiąg, bibliolog Kazimierz Piekarski, zwracał uwagę na to, iż
fundamentalną bazę badań prowadzonych nad książką i biblioteką powinny stanowić właśnie księgozbiory kościelne.
Twierdzenie to nie straciło nic na swej aktualności i można je odnieść do czasów nam współczesnych. Wiele z owych
księgozbiorów znalazło się w polu zainteresowań badaczy, przeważnie historyków kultury, historyków i bibliologów.
Odnosi się to przede wszystkim do tych, które - zważywszy na przechowywane w nich kolekcje - mogą okazać się
zajmującym obiektem badawczym. Jako owoc drobiazgowej penetracji zachowanych fragmentów starych bibliotecznych
zasobów pojawia się coraz więcej wydanych drukiem artykułów, rozpraw, monografii, katalogów, czy materiałów
przyczynkarskich do historii pojedynczych bibliotek kościelnych, częściej zachowanych w ich zasobach odrębnych
kolekcji. Jednak, mimo iż z roku na rok literatura naukowa im poświęcona staje się bogatsza, to jeszcze nie
doczekały się one syntetycznego studium i nadal należą do tej części historii bibliotek, która nie została
całkowicie przebadana. Wiele zajmujących wiadomości o librariach minionych stuleci, w szczególności tych
znaczniejszych, przyniosło Bibliograficznych ksiąg dwoje Joachima Lelewela. Powrót zainteresowania nimi przypadł
na pierwsze ćwierćwiecze XX stulecia. Prowadzone w nich badania dawały i dają możliwość odtworzenia historii
prądów umysłowych poszczególnych epok, przeprowadzania studiów nad ówczesnym czytelnictwem, jak i nad kulturowym
znaczeniem w przeszłości, a tym samym stanowią ważne źródło do poznania stanu intelektualnego osób duchownych.
Współczesne studia bibliologiczne często mają na celu ukazanie tych książnic na tle konkretnych uwarunkowań
społecznych i w tym celu przedmiotem dociekań badawczych stają się relacje zachodzące pomiędzy biblioteką a
społecznością, w której ona działa.
Pozostałości przechowywanych w nich wczesnośredniowiecznych księgozbiorów, nawet te niewielkie, mogą ponadto dać
pewne wyobrażenie o zasobności ówczesnych bibliotek, które, jak twierdzą współcześni badacze, już w niedługim
czasie od swego zaistnienia niewiele różniły się od zachodnioeuropejskich, tak ze względu na profil kompletowanych
zbiorów, szybkie ich pomnażanie, jak i stopień ich wykorzystywania.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest z jedna z kościelnych książnic - Biblioteka Wyższego Seminarium
Duchownego w Pelplinie. Po raz pierwszy autorka trafiła do niej latem 1984 r., kiedy to wraz z grupą studentów z
Koła Naukowego „Bibliolog”, działającego w Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Wyższej Szkoły
Pedagogicznej w Krakowie, przyjechała tu jako opiekunka obozu naukowego. Bezpośredni kontakt ze starą książką już
niebawem dał wyobrażenie o tym, jak cenny jest ten księgozbiór znany dotychczas przede wszystkim z literatury o
pelplińskim egzemplarzu Biblii Gutenberga. Zaciekawienie biblioteką rosło wraz z coraz bliższym poznawaniem jej
dziejów oraz coraz dokładniejszą penetracją bogatego, różnorodnego pod każdym względem księgozbioru, wynajdywaniem
kolejnych cimeliów, potwierdzających dużą wartość tego zasobu dla polskiej i pomorskiej kultury i nauki. Mając
przekonanie o doniosłości zgłębiania historii zachowanych, chociażby niewielkich fragmentów dawnych bibliotek,
autorka podjęła decyzję o uczynieniu biblioteki pelplińskiego WSD obiektem własnych zainteresowań badawczych.
Poznając literaturę przedmiotu dało się zauważyć, że odnosi się ona w szczególności do pewnych określonych
fragmentów dawnego zasobu, nie ma jednak opracowania monograficznego, ani publikacji na temat jej współczesnych
zbiorów. | pl_PL |
