Relatywizm kulturowy : uwarunkowania i konsekwencje pewnej doktryny
View/ Open
Author:
Majcherek, Janusz A.
Publisher:
Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-isbn: 83-86841-18-4
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-issn: 0239-6025
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-iso: pl
Subject:
relatywizm kulturowykultura
filozofia
Date: 1995
Metadata
Show full item recordAbstract
Przez ostatnich kilkadziesiąt lat relatywizm kulturowy był doktryną niezwykle
wpływową w naukach społecznych, zwłaszcza w antropologii kulturowej. W dekadzie
lat osiemdziesiątych wydawało się jednak, że traci zarówno swą pozycję naukową,
jak i zdolność inspirowania przekonań światopoglądowych. O statusie teoretycznym
i kontekstach naukowych traktuje właśnie niniejsza książka. Na pogorszenie
reputacji relatywizmu kulturowego jako ideologii wpłynęły natomiast burzliwe wydarzenia
i przemiany współczesnego świata. Ekscesy islamskiego fundamentalizmu,
załamanie latynoamerykańskich programów „trzeciej drogi” rozwoju, totalny i przerażający
upadek cywilizacyjny Afryki czy wreszcie rozpad sowieckiego imperium
i ujawnienie całości destrukcyjnych skutków jego kilkudziesięcioletniego funkcjonowania
- wszystko to wydawało się definitywnie kompromitować pogląd przyjmujący,
że wszystkie kultury i wszystkie formy życia społecznego są równoprawne i równowartościowe,
żadnej zaś nie należy potępiać. Świat wydawał się na nowo potrzebować
ładu opartego na wyraźnych i jednoznacznych, a nie zrelatywizowanych kryteriach
racjonalności, prawdy, moralności...
I choć status naukowy relatywizmu kulturowego w ciągu ostatnich kilku lat nie
zmienił się znacząco i nie poprawił, to pojawiły się jednak nowe impulsy ideologiczne
oraz wytworzył się inny, sprzyjający mu ponownie klimat intelektualny. Postmodernizm,
ruchy New Age, renesans religijnego sekciarstwa, ofensywa rozmaitych
ideologii mniejszości (od rasowych po seksualne) czy ukształtowanie się swoistej
formacji intelektualnej zwanej political correctness - wszystko to ożywiło znów
tendencje ujmowania kultury jako zrelatywizowanej do poszczególnych grup społecznych
i zróżnicowanej według najprzeróżniejszych kryteriów. Dawne problemy
relatywizmu kulturowego powróciły w nowej postaci.
Warto więc chyba dokonać ich przeglądu i omówienia.