Frazeologia pochodzenia biblijnego w zbiorach leksykograficznych języka polskiego i ukraińskiego. Próba opisu konfrontatywnego.

Abstract

Praca jest próbą kontrastywnego opisu frazeologizmów pochodzenia biblijnego w języku polskim i w języku ukraińskim. Podstawę materiałową stanowią opracowania o różnym charakterze – opracowania leksykograficzne oraz filologiczne. Pozwoliło to ukazać stan zasobów leksykograficznych tej grupy frazeologizmów w obu językach. Przedmiotem szczegółowej analizy uczyniono 339 polskich frazeologizmów biblijnych i 403 ukraińskie, które zostały wyekscerpowane w sumie głównie z sześciu źródeł – trzech polskich oraz trzech ukraińskich (opis tych jednostek wzbogacono informacjami pochodzącymi z innych opracowań leksykograficznych). Polskie i ukraińskie frazeologizmy pochodzenia biblijnego zostały skonfrontowane ze sobą, a także podzielone na korpusy według ekwiwalencji semantycznej i formalnej. Całość zgromadzonych jednostek tworzy pięć korpusów językowych: jednostki o ekwiwalencji semantycznej i formalnej (95), jednostki o ekwiwalencji semantycznej (57), jednostki o ekwiwalencji formalnej (12) oraz dwa korpusy jednostek bez ekwiwalentnych – mających cechy właściwe dla obydwu badanych języków (polskie: 175, ukraińskie: 239). Z analizy stanu zasobów leksykograficznych frazeologizmów biblijnych w obu językach wynika, że mimo dużej liczby jednostek o pełnej oraz częściowej ekwiwalencji, znaczną część jednostek stanowią indywidualizmy każdego z języków, które podkreślają etniczno-kulturową swoistość wykorzystania tekstu biblijnego. Opracowanie nie wyczerpuje wszystkich możliwości opisu oraz zadań badawczych jakie rodzą się w kontekście podjętego tematu. Praca ta może tym samym posłużyć do dalszych szczegółowych badań jednostek o typie biblizmów frazeologicznych języka polskiego i ukraińskiego.

This work is an attempt at a contrastive description of phraseologies of biblical origin in Polish and Ukrainian languages. The basis of the material are studies of various character - lexicographical and philological. This allows us to show the condition of lexicographical resources of this group of phraseologies in both languages. The subject of detailed analysis has been made 339 Polish bible phrases and 403 Ukrainian, which were outlined mainly from six sources - three Polish and three Ukrainian (the description of these units is enriched with information derived from other lexicographic works). Polish and Ukrainian phraseologies of biblical origin were confronted with each other and divided into corps by semantic and formal equivalence. The whole of the assembled entities is composed of five language units: semantic and formal equivalent units (95), semantic equivalence units (57), formal equivalence units (12), and two corpuscles of non-equivalent units - having characteristics specific for both languages (Polish: 175, Ukrainian: 239). The analysis of the condition of lexicographic resources of bible phraseologies in both languages shows that, despite of the large number of units with full and partial equivalency, a large number of units are individualisms of each language, which underline the ethno-cultural specificity of the use of the biblical text. The study does not show all possibilities of describing and research tasks that are born in the context of the topic. This work can thus serve for further detailed study of individuals of the type of biblical phraseology of the Polish and Ukrainian languages.