Przedstawienia kultowo-religijne na monetach Aleksandrii egipskiej I-III w. n.e.

Abstract

Niniejsza rozprawa dotyczy problematyki kultowo-religijnej świata egipsko-greckiego wtopionego w organizm rzymskiego imperium. Jest kontynuacją dotychczasowych studiów autora nad ideologiczną wymową monety aleksandryjskiej, która wchodziła w zespół środków służących propagandzie osoby cesarskiej w kraju uznanym za prywatną domenę władcy. Za przedmiot badań przyjęto monetarne przedstawienia kultowo-religijne, wyrażające głębokie treści, żywej jeszcze w okresie rzymskim tradycji egipsko-greckiej. Numizmatyczne źródła poznania historycznego mają dla owej problematyki tym większe znaczenie, gdyż życie religijne starożytnej Aleksandrii jest do dziś niewystarczająco zbadane. Przyczyną tego stanu rzeczy jest niewątpliwie znikoma ilość źródeł pisanych i materialnych, jakimi dysponujemy dla dokładniejszego poznania zagadnień religijnych ptolemejskiej i rzymskiej metropolii Egiptu. Na temat kultów aleksandryjskich i to głównie z okresu ptolemejskiego powstała jednak pokaźna literatura. Prezentuje ona szeroki zakres poruszanych zagadnień i zawiera szereg dyskusyjnych momentów, traktując najczęściej na jednej płaszczyźnie życie religijne w Aleksandrii i w egipskiej Chora. Głównie jednak nie wyczerpuje bogatej problematyki przedmiotu dotyczącej zwłaszcza okresu rzymskiego• W tej sytuacji wyłania się ważny postulat, aby badania nad kultami aleksandryjskimi rozszerzyć, w większym niż dotąd stopniu, na okres rzymski, niedostatecznie jeszcze naświetlony od strony życia religijnego. Nawiązywało ono wprawdzie do praktyk ptolemejskich, znajdując w nich wyraźne analogie, ulegało jednak z wolna wyraźnej ewolucji w zmienionej rzeczywistości historycznej, chociaż po rzymskim podboju Egiptu, atmosferze religijnej Aleksandrii nadawał nadal ton, podobnie jak za Ptolemeuszy, wyraźnie faworyzowany tu żywioł helleński.