Język - komunikacja - niepełnosprawność : wybrane zagadnienia
Oglądaj/ Otwórz
Autor:
Rakowska, Alicja
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków
ISBN: 83-7271-217-4
ISSN: 0239-6025
Język: pl
Słowa kluczowe:
językkomunikacja
dziecko
dzieci niepełnosprawne
pedagogika specjalna
niepełnosprawność
Data: 2003
Metadata
Pokaż pełny rekordStreszczenie
Rozwój języka dziecka, również języka dziecka z określoną niepełnosprawnością,
stanowi przedmiot zainteresowań przedstawicieli różnych nauk humanistycznych.
Analizują oni jednak nieco inne problemy szczegółowe. Językoznawców interesuje
opanowywanie przez dziecko w określonym wieku poszczególnych podsystemów
i kategorii gramatycznych oraz poznawanie praw rządzących rozwojem języka,
psychologów i psycholingwistów problemy związane z językowym funkcjonowaniem
dziecka, a zwłaszcza wpływem czynników psychologicznych (m.in. poznania
i myślenia) na rozwój wiedzy językowej, socjologów i socjolingwistów wpływ czynników
społecznych na funkcjonowanie językowe jednostki i określonych grup ludzkich.
Dla pedagogów ważnym wątkiem badań jest kształcenie języka oraz jego relacja
w stosunku do innych poznawczych komponentów uczenia. Logopedzi, terapeuci
i reedukatorzy natomiast zajmują się opracowywaniem i modyfikacją metod
diagnostycznych oraz terapeutycznych w wypadku zaburzeń języka.
W wielu czasopismach i publikacjach naukowych znajdujemy informacje o nowych
danych empirycznych dotyczących mowy, języka i kompetencji komunikacyjnych
człowieka, o przesuwaniu się zainteresowań badaczy z jednych obszarów
problemowych do drugich. Bez większych zastrzeżeń przyjmowana jest teza, że
jedynie język jest bytem odróżniającym człowieka od innych istot żywych.
Interakcyjna i kognitywna perspektywa interpretowania ludzkich zachowań językowych
i komunikacyjnych zaowocowała nowymi badaniami zaburzeń mowy.
Ich opis dokonywany jest głównie w aspekcie komunikacyjnym i pragmatycznym.
Przedmiotem badań staje się interakcja językowa oraz proces zachowań językowych
i niejęzykowych, mówionych i pisanych. Jednocześnie dociekania naukowe
łączone są z teoriami funkcjonowania umysłu ludzkiego, wyznaczającymi sposoby
interpretowania rzeczywistości i kreującymi działania jednostki.
Postęp w dziedzinie medycyny i rozwój naukowo-techniczny ma wpływ na
zmniejszanie się wskaźników śmiertelności niemowląt. Równocześnie zwiększa się
liczba jednostek z uszkodzeniami mózgu i niepełnosprawnych somatycznie. Lekarze
rozpatrują zaburzenia mowy w obrębie nauk medycznych, badają ich przyczyny
i podejmują zabiegi zmierzające do ich eliminowania.
W pedagogice specjalnej również zaszły zasadnicze zmiany. Problemy edukacji
i integracji osób niepełnosprawnych koncentrują się wokół poszukiwań skutecznych
rozwiązań teoretycznych i praktycznych. Wskazywana jest ścisła współzależność
między doświadczanymi przez jednostki niepełnosprawne ograniczeniami a specyfiką
środowiska, w którym żyją. Współczesne koncepcje pedagogiki specjalnej ukierunkowane
są na wyeksponowanie posiadanych, lecz nie zawsze ujawnionych możliwości
i sprawności osób niepełnosprawnych, a nie - jak było dawniej - opisu rodzaju
i zakresu dysfunkcji oraz braków. Nowe idee i tendencje programowo-badawcze
mieszczą się w nurcie humanistyki holistycznej, w której podejmowane są alternatywne
poszukiwania szans rozwoju i autonomii osób niepełnosprawnych.
Przed studentami pedagogiki specjalnej stoi obecnie nowe wyzwanie. Od ich
przygotowania merytorycznego i metodycznego, od zainteresowań i determinacji
działań zależy zakres poznania i rozumienia inności i odmienności rozwoju oraz
funkcjonowania społecznego osób niepełnosprawnych. Od absolwentów tego kierunku
będzie również zależeć modernizacja systemu edukacji specjalnej oraz wieloaspektowe
wykorzystywanie metod i form oddziaływań edukacyjnych, rewalidacyjnych
i terapeutycznych. Skomplikowane uwarunkowania działań związanych
z osobą niepełnosprawną powodują, iż kontinuum integracyjnego wsparcia należy
upatrywać w różnych strukturach, formach i płaszczyznach aktywnego współuczestnictwa
jednostek pełnosprawnych z niepełnosprawnymi. Wiedza o procesie
komunikacji interpersonalnej może w istotnym stopniu poprawić poziom wzajemnego
rozumienia się, nawiązania, podtrzymania i rozwijania zachowań językowych
i niewerbalnych.