Obserwacje wybranych kręgowców jako przedmiot zajęć terenowych

Abstract

Terenowe zajęcia biologiczne są formą pracy bez której nie ma możliwości pełnego poznawania biologii. Poprzez bezpośredni kontakt z przyrodą osiągają uczniowie i pogłębiają właściwą wiedzę biologiczną. W czasie zajęć terenowych ich uczestnicy poznają organizmy w ich naturalnym środowisku, co daje możliwość zaobserwowania zależności między roślinami, zwierzętami, warunkami klimatycznymi i ich biotopem. Obserwacje flory i fauny oraz zjawisk i procesów przyrodniczych w naturalnym środowisku są niezmiernie ważne ze względów dydaktyczno-wychowawczych polegających na wiązaniu teorii z praktyką, utrwalaniu i kontrolowaniu zdobywanych wiadomości jak również utrwalaniu umiejętności. Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się zajęciom terenowym. Dotyczy to przede wszystkim nauczania oraz uczenia się biologii. Celem mojej pracy było przedstawienie wpływu obserwacji budowy i etologii płazów i ptaków na poziom wiedzy, zrozumienie tych zagadnień oraz umiejętności uczniów. W pracy swojej oparłam się na literaturze poświęconej temu zagadnieniu. Konkretne przykłady prowadzenia wycieczek biologicznych znajdują się w opracowaniach Gayówny i Karpowicz /1964/ oraz Zająca /1958/. Prowadzenie wycieczek zoologicznych ułatwia opracowanie Dziurzyńskiego /1963/, natomiast botanicznych Gorczyńskiego /1981/. Sposób i możliwość przeprowadzenia wycieczki po puszczy przedstawia Falińska /1970/. Wysokiński /1984/ w swoim opracowaniu wytycza nauczycielom sposób realizacji zajęć w terenie według pewnych norm i założeń. Dotyczy to czasu trwania, miejsca oraz pory roku. Badania przeprowadzone przeze mnie przedstawiłam w niniejszej pracy /opracowaniu/, która składa się ze wstępu oraz pięciu rozdziałów. W rozdziale I. przedstawione zostały możliwości, znaczenie poznawania płazów i ptaków, cele i zadania zajęć terenowych oraz wymagania stawiane przygotowaniu nauczyciela biologii do prowadzenia zajęć terenowych. By ułatwić pracę nauczycielom uczestniczącym w badaniach przedstawiono charakterystykę dydaktycznej ścieżki przyrodniczej oraz przewodnik do prowadzenia zajęć na niej. W rozdziale II. omówiono założenia metodologiczne badań, problemy badawcze i hipotezy robocze oraz metody i narzędzia badawcze. W rozdziale III. scharakteryzowano organizację i przebieg badań oraz materiały zebrane z przeprowadzonych badań. W rozdziale IV - przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych, ich analizę oraz dyskusję wyników. W rozdziale V. podsumowano całość pracy oraz przedstawiono wnioski do realizacji w pracy szkoły. Pracę zamyka wykaz literatury.