W świecie Elizy Orzeszkowej

Abstract

Tom studiów "W świecie Elizy Orzeszkowej" powstał w wyniku sesji naukowej, zorganizowanej w dniach 18-20 maja 1988 roku w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Współorganizatorami sesji były Instytut Filologii Polskiej i Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie oraz Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Krośnie. Podczas spotkania wygłoszono ogółem dwadzieścia referatów reprezentowanych przez autorów z dziewięciu ośrodków w kraju i za granicą (Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie, Instytut Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Uniwersytety: Jagielloński, Warszawski, Gdański, śląski, Państwowy Uniwersytet w Grodnie - ZSRR, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Kielcach, Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu). Przebieg sesji potwierdził potrzebę tego przedsięwzięcia, bowiem dorobek twórczy Orzeszkowej wciąż jeszcze zbyt rzadko staje się przedmiotem badawczych penetracji i naukowych ustaleń. Uczestnicy obrad - historycy literatury i językoznawcy - zaprezentowali różnorodne spojrzenie na pisarkę zarówno w aspekcie wielostronnej problematyki, jak i różnych technik badawczych oraz koncepcji interpretacyjnych. Pozwoliło to na wydobycie faktów, którym dotąd poświęcano niewiele uwagi lub wręcz je pomijano. Wreszcie : przewartościowanie pewnych zastałych sądów i opinii wzbogaciło wiedzę o Orzeszkowej nadając im inny sens i znaczenie. Konfrontacja ich z kilku zamieszczonymi w tomie rozprawami o tradycyjnej aparaturze literaturoznawczej w tym większym stopniu uwypukla kierunek zmian w lekturze Orzeszkowej. Uwaga autorów została skupiona wokół kilku, grup zagadnień: twórczości prozatorskiej, dramatopisarstwa, problematyki światopoglądowej, krytyki literackiej, sylwetki Orzeszkowej jako wydawcy, jej języka i stylu. Tom rozpraw nie uwzględnia trzech wygłoszonych tekstów. Nie wyczerpuje też odpowiedzi na wiele istotnych zagadnień. Można jednak mniemać, że dzięki ukazaniu interesujących propozycji i perspektyw badawczych stanie się przedprożem dla najnowszych naukowych dociekań nad twórczością jednej z czołowych osobowości polskiego pozytywizmu, której 80-ta rocznica zgonu przypada w maju 1990 roku.