Literatura popularna dla ludu : na przykładzie Wydawnictwa Ludowego 1882-1920

Abstract

Praca niniejsza dotyczy problemu komunikacji czytelniczej, tj. takiego typu komunikacji, który realizuje się przez procesy czytelnicze. Proces czytelniczy, jak wiadomo, zachodzi między zespołem instytucji związanych z produkcją, udostępnianiem i upowszechnianiem tekstów (decydującym zwykle, jakie, w jakiej ilości i jak one docierają do odbiorcy, także sterującym w dużej mierze procesem odbioru) a odbiorem faktycznie dostępnych tekstów i zbiorowością czytelniczą. Podjęto tutaj tylko pewne kwestie związane z procesem czytelniczym, a mianowicie takie, które dotyczą: 1. Komitetu Wydawnictwa Dziełek Ludowych jako instytucji zajmującej się wydawaniem książek dla ludu (rozdział III: Powstanie i funkcjonowanie „Wydawnictwa Ludowego”); 2. Tekstów, jakie wychodziły w ramach serii (rozdziały: IV. Rodzaje i gatunki piśmiennicze reprezentowane w serii. Tematyka, V. Polska literatura klasyczna i współczesna - oryginalna i zaadaptowana do potrzeb czytelnika ludowego, VI. Tematyka historyczna literatury popularnej opublikowanej w serii, VII. Życie społeczne, polityczne i gospodarcze wsi na łamach serii. Próba konstruowania określonego wizerunku chłopa i wsi, VIII. Literatura religijna, IX. Fantastyka baśniowa); 3. Rozchodzenia się publikacji serii wśród czytelników (rozdział X: Rozprowadzanie publikacji serii i ich czytelnictwo - na konkretnym przykładzie). Rzecz zrozumiała, że Komitet Wydawnictwa Dziełek Ludowych działał w określonym otoczeniu społecznym, także politycznym i gospodarczym, również oświatowym i podlegał jego wpływom. Głównie polityka oświatowa władz, które ukierunkowywały programy działania w zakresie oświaty, kształtowała repertuar wydawniczy tego edytora. Także nie bez wpływu nań pozostawał charakter zbiorowości czytelniczej, bardzo licznej (w sensie potencjalnym), ale o nikłych umiejętnościach i przyzwyczajeniach czytelniczych. Starano się to wszystko w ogólnych zarysach przedstawić w rozdziałach dotyczących powstania tego edytora, także charakterystyki repertuaru wydawniczego serii. Zwłaszcza, że publikacje serii w swej treści w wielu przypadkach nawiązywały do problemów społecznych, gospodarczych i oświatowych wsi galicyjskiej. Problem literatury popularnej dla ludu, dorobek w tym zakresie i rozwój czytelnictwa wśród chłopów w XIX i na początku XX w., rodząca się wśród nich świadomość obywatelska i narodowa - wszystko to stanowi bardzo ważne z punktu widzenia kultury narodowej obszary badawcze. Penetrowanie ich to nie tylko poznawanie tradycji kultury ludowej, to także poszukiwanie tożsamości wsi polskiej i jej promowania na bazie kultury narodowej i historii.