Kompensacja sieroctwa społecznego : monografia pedagogiczna wybranych domów dziecka

Abstract

Narastające zjawisko sieroctwa społecznego w Poleca oraz niedostatki dotychczasowego systemu socjalno-opiekuńczego i funkcjonujących obecnie form kompensacji skłaniają do refleksji i poszukiwań badawczych. Maję one na celu doprowadzenie do podjęcia odpowiednich działań profilaktycznych i kompensacyjnych, możliwie najlepszych ze względu na dobro dziecka. Najbardziej powszechną instytucją, obejmującą całkowitą opieką sieroty naturalne i społeczne, zastępującą stale lub przez dłuższy czas dom rodzicielski w jego podstawowej funkcji jest dom dziecka. Obecnie zjawisko sieroctwa naturalnego znacznie zmalało. Nasilają się natomiast potrzeby związane z sieroctwem społecznym, tj. opieką nad dziećmi z tych rodzin, które z różnych względów nie spełniają wobec nich swoich obowiązków w dostatecznym stopniu. Zazwyczaj trudna sytuacja życiowa tych dzieci spowodowała u nich zaburzania rozwoju osobowości. Oznacza to potrzebę dokonania takich zmian w działalności domów dziecka, aby zdołały one wyrównać lub chociaż zmniejszyć zaburzenia w rozwoju i zachowaniu dzieci, spowodowane przez środowisko społeczne. Przywrócić między rodziną a dzieckiem normalne, rodzinne stosunki i więzy uczuciowe. Aktualna sytuacja w tym zakresie wymaga wypracowania takich rozwiązań metodycznych, które będą dostosowane do zmieniających się potrzeb i funkcji, jakie mają obecnie do spełnienia domy dziecka. Niniejsza praca ma na celu określenie stanu realizacji - przez domy dziecka - zadań kompensacyjnych i ustalenie czynników warunkujących tak prawidłowe, jak i nieprawidłowe jej aspekty. Uważam bowiem, iż wszelką terapię winna poprzedzić rzetelna diagnoza. Dotyczy to również wprowadzania innowacji w działalności wychowawczej placówek opieki całkowitej oraz prawidłowego rozeznania i ustalenia przyczyn sieroctwa społecznego. Dlatego też analizę materiału empirycznego dotycząca uwarunkowań kompensacji tego zjawiska poprzedzam naświetleniem przyczyn powodujących tak drastyczne decyzje, jak oderwanie dziecka od własnej rodziny. Pracę opieram na podstawie monograficznych badań przeprowadzonych w dziesięciu wybranych domach dziecka. Ze względu na ograniczoną objętość nie mogę w tym opracowaniu zaprezentować wszystkich wyników. Żywię nadzieję, iż dokonana selekcja materiału empirycznego'przedstawionego w tej książce będzie służyć przede wszystkim studentom. Być może pobudzi również praktyków do zintensyfikowania procesu wychowawczego, a władze oświatowe do refleksji nad możliwościami doskonalenia warunków do kompensacji sieroctwa społecznego.