Rola dydaktyczna środków graficznych w nauczaniu rachunku prawdopodobieństwa w szkole podstawowej

Abstract

Zadaniem niniejszej pracy jest zbadanie i próba odpowiedzi na pytanie jaką rolę spełniają środki graficzne w nauczaniu szkolnym rachunku prawdopodobieństwa. Jest to ogólny cel badań. Przedstawiona praca jest w moim przekonaniu pewnym skromnym przyczynkiem do analizy tego tak trudnego problemu. Moim zdaniem stosowanie środków graficznych w nauczaniu szkolnym na poziomie szkoły podstawowej ma wiele zalet i przy ich pomocy można osiągać lepsze wyniki w nauczaniu rachunku prawdopodobieństwa w szczególności przy rozwiązywaniu zadań. Praca ta została podjęta w czasie, gdy w Polsce rachunek prawdopodobieństwa zaczęto wprowadzać do programu szkoły podstawowej. W rozdziale I pt. "O nauczaniu rachunku prawdopodobieństwa" zreferowano w oparciu o dostępną literaturę główne tendencje nauczania rachunku prawdopodobieństwa na świecie i w Polsce zwracając uwagę na rodzaj i zakres stosowania środków graficznych. W rozdziale II pt. "Środki dydaktyczne w nauczaniu" podane zostały różne definicje i klasyfikacja środków dydaktycznych w nauczaniu w ogóle, jak i w nauczaniu matematyki, ze szczególnym uwzględnieniem środków dydaktycznych stosowanych w nauczaniu rachunku prawdopodobieństwa. W przedstawionej klasyfikacji uwzględniono na ogół te środki, które są stosowane w większym lub mniejszym zakresie w szkole podstawowej. Rozdział III pt. "Środki graficzne w rachunku prawdopodobieństwa" zawiera opis i klasyfikacje środków graficznych występujących w szkole podstawowej. Rozdział IV "Organizacja i przeprowadzenie eksperymentu" zawiera informacje o sposobie, zakresie przeprowadzonego eksperymentu, stosowanych metodach statystycznych służących do weryfikacji postawionych hipotez. Ponadto zamieszczono w nim analizę ilościową wyników. W rozdziale V "Rola dydaktyczna środków graficznych" przeprowadzona została analiza jakościowa odbytych trzech sprawdzianów oraz wyników uzyskanych z wywiadów. Zadania analizowano pod kątem wykorzystywania przez uczniów środków graficznych oraz ich roli w procesie nauczania. W dalszej części rozdziału analizowano rozwiązania zadań ze względu na to czy i jaką funkcję spełniają środki graficzne w kształtowaniu niektórych pojęć probabilistycznych i w procesie rozwiązywania zadań. Wreszcie w rozdziale VI "Podsumowanie wyników eksperymentu i badań indywidualnych. Wnioski końcowe" sformułowane zostały ogólne uwagi o wynikach eksperymentu i badań indywidualnych, wszelkie spostrzeżenia, uwagi, problemy i wnioski dotyczące nie tylko kwestii stosowanych środków graficznych, ale także nauczania rachunku prawdopodobieństwa w szkole. Zaproponowane zostały też główne kierunki dalszych badań. Ostatnie dwie części pracy zawierają wykaz wykorzystanej literatury i aneks.