Wpływ emisji przemysłowych na rozwój jedwabnika morwowego (Bombyx mori L.) w okolicach Częstochowy oraz dydaktyczne aspekty tego problemu

Abstract

Badania nad wpływem emisji przemysłowych na rozwój jedwabnika morwowego /Bombyx mori L./ przeprowadzono w dwu aspektach: biologicznym i dydaktycznym. Podstawową część pracy stanowią, własne eksperymentalne badania, których celem było wykazanie wpływu zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery przez hutę żelaza oraz hutę cynku i ołowiu na rozwój jedwabnika morwowego /Bombyx mori L./. Ponadto celem pracy było stwierdzenie wpływu fluoru występującego w emisjach hutniczych na powstawanie fluorozy u gąsienic oraz ewentualne uaktywnienie rozwoju utajonych wirusów i poliedrozy nuklearnej. Praca miała również aspekty praktyczne, ponieważ miała wykazać ewentualną nieopłacalność hodowli gąsienic na liściach skażonych przez emisje hut żelaza i cynku. Badania ograniczono tylko do stadium gąsienic, ponieważ są one najwłaściwszym obiektem do wykazania wpływu skażonego środowiska na rozwój jedwabnika morwowego /Bombyx mori L./ W drugiej części pracy analizowano możliwości wykorzystania tematyki i metodyki badań biologicznych w procesie dydaktycznym związanym z wykonywaniem przez uczniów liceum ogólnokształcącego o profilu biologiczno-chemicznym obligatoryjnych prac seminaryjnych. Badania dydaktyczne miały wykazać, czy u uczniów prowadzących wspólne z autorem obserwacje i doświadczenia na gąsienicach jedwabnika morwowego ukształtują się umiejętności teoretyczne i praktyczne na takim poziomie, który pozwoli im podjąć samodzielne eksperymenty biologiczne. Ta dwukierunkowość prowadzonych badań powodowała różne trudności natury metodologicznej i organizacyjnej. Polegały one między innymi na tym, że musiano równocześnie posługiwać się założeniami metodologicznymi nauk biologicznych i społecznych oraz odmiennymi metodami i narzędziami badawczymi. Prowadzenie badań z pogranicza ekologii i sozologii stwarzało realne warunki dla współuczestnictwa w nich uczniów i urzeczywistnienia intencji programu nauczania biologii dotyczących celów i zadań prac seminaryjnych.