Tempo wypowiedzi dziecięcych

Abstract

Niniejsza praca dotyczy zjawiska, które do tej pory nie było badane na gruncie języka polskiego. Wyznaczenie norm tempa wypowiedzi wśród uczniów w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym stanowiło główny cel przeprowadzonych badań. Część I pracy stanowi jej teoretyczne podstawy. W części II zawarto metodologię badań, pełne analizy materiału badawczego oraz wnioski. W rozdziale I zdefiniowano „wypowiedź”, która mieści się w zakresie zainteresowań językoznawstwa stosowanego. Z uwagi na to, że materiał badawczy stanowiły fragmenty wypowiedzi dziecięcych, konieczna była dokładna charakterystyka tej jednostki językowej. Wraz z nią opisano przebieg procesu formułowania komunikatów językowych. W wypowiedzi można wskazać dwa typy zjawisk: „mówienie” i „niemówienie”. Ich opis zawiera się w rozdziałach II i III. Podczas mówienia, rozumianego jako artykulacja dźwięków mowy, możliwa jest obserwacja warstwy prozodycznej wypowiedzi. Elementy suprasegmentalne są nieodłączną częścią mówienia. Opis tych elementów, których obserwacja jest możliwa podczas realizacji komunikatu językowego, zawarto w rozdziale II. Rozdział III natomiast wprowadza do rozważań zagadnienia, które mieszczą się w pojęciu „niemówienie”, są to: milczenie, przemilczenie i pauza. W rozdziale IV przedstawiona została charakterystyka tempa wypowiedzi i tempa mówienia. Porównanie wskazanych zjawisk pozwoliło wyznaczyć podstawowe różnice między nimi, które bezpośrednio wiążą się z metodami ich badania. W części II pracy zawarto metodologię badań autorskich, która obejmowała: założenia metodologiczne, charakterystykę organizację i przebieg badań oraz postawione problemy badawcze. Opis każdego z problemów przebiegał zgodnie ze wskazanym w rozdziale I części II pracy porządkiem. Kolejno w pracy zamieszczono charakterystykę grup badawczych i wszystkie analizowane w badaniach wypowiedzi uczniowskie. Każda z wypowiedzi zaprezentowana została wraz z analizą ilościowo-jakościową. Rozdział II części II pracy zawiera również wyniki zbiorcze przeprowadzonych analiz, które stały się podstawą badań statystycznych. Te ukazano zgodnie z przyjętym porządkiem w dalszej części rozdziału. Wynikające z prowadzonych badań wnioski opisano w rozdziale ostatnim. W pierwszej kolejność zaprezentowano wnioski, które odnieść należy do poszczególnych problemów badawczych. Dalej natomiast znalazły się wnioski aplikacyjne.

This dissertation refers to a phenomenon that has not been researched so far as regards the Polish language. Determination of the standards of the pace of utterance of childred of the kindergarten and early school age was the main goal of the carried out research. Part I of the dissertation presents its theoretical basis. Part II shows research methodology, comprehensive analyses of the research material and conclusions. Chapter I includes a definition of ‘utterance’ that falls within the scope of interest of applied linguistics. Due to the fact that the research material consisted of fragments of utterances of children, it was necessary to present a precise characteristics of this linguistic unit. At the same time, process flow of formulation of language messages was described. Within an utterance, you can specify two types of phenomena: ‘speaking’ and ‘non speaking’. They are described in chapters II and III. During speaking, understood as articulation of speech sounds, you can observe prosodic layers of the utterance. Suprasegmental elements are an inseparable part of speaking. Chapter II shows a description of these elements that can be observed during utterance of a language message. Whereas, chapter III is an introduction to deliberations on the concept of ‘non-speaking’, namely: silence, concealment and pause. Chapter IV presents characteristics of the tempo of utterance and tempo of speaking. The comparison of the said phenomena made it possible to specify the basic differences between them, that are directly connected with the methods of their examination. Part II of the dissertation shows methodology of its author’s own research that included: methodological assumptions, characteristics, organisation and course of research as well as formulated research problems. Each problem is described in the order specified in Chapter I of Part II. The dissertation shows charateristics of the research groups and all pupils’ utterances being the subject of research. Each utterance has been presented together with its quantitative and qualitative analysis. Chapter II of Part II of the dissertation includes also collective outcome of the carried out analyses that formed a basis for statistical research that was shown later in the chapter in accordance with the approved order. Conclusions drawn from the carried out research are described in the last chapter. First, conclusions concerning specific research problems are presented. Then, conclusions concerning application are shown.