Kształtowanie sprawności rozumienia mowy rosyjskiej w oparciu o audytywne teksty monologowe : (na materiale eksperymentalnego nauczania w klasie VII)

Abstract

Doskonalenie metod i technik nauczania i uczenia się jest jednym z najbardziej aktualnych zadań stojących przed polską szkołą w okresie rozpoczętej reformy programowej. W glottodydaktyce istnieje jeszcze szereg problemów teoretycznych, które wymagają eksperymentalnego zbadania i zweryfikowania. Do nich, niewątpliwie, należy problem kształtowania sprawności rozumienia mowy obcej ze słuchu. Problem ten wzbudza w ostatnim dziesięcioleciu żywe zainteresowanie zarówno teoretyków nauczania języków obcych, psychologów i językoznawców, jak i samych nauczycieli praktyków. Wiąże się to zapewne z ważną rolą, jaką słuchanie ze zrozumieniem odgrywa w procesie komunikacji językowej w różnych sytuacjach: na lekcjach, podczas korzystania z takich środków przekazu jak radio, film i telewizja, przy słuchaniu płyt i taśm magnetofonowych, czy też w bezpośrednim kontakcie z rodowitymi użytkownikami języka. Aktualność podjętego tematu polega również na tym, że w nowym programie nauczania języka rosyjskiego, który jest realizowany w szkole podstawowej od września 1983 roku, omawiana sprawność po raz pierwszy została wyróżniona jako sprawność autonomiczna, a na poziomie klas V-VI zaliczona do sprawności wiodących. Wymaga to nowego spojrzenia na sprawność rozumienia mowy. Prezentowana praca składa się z wprowadzenia, pięciu rozdziałów, przypisów, bibliografii i aneksów. Wprowadzenie zawiera uzasadnienie wyboru tematu, krótki przegląd polskiej literatury glottodydaktycznej na temat kształtowania sprawności rozumienia mowy, z którego wynikają wnioski istotne dla podejmowanych badań, zawiera także ustalenie terminologii podstawowej. W rozdziale pierwszym zaprezentowane zostały psycholingwistyczne mechanizmy procesu rozumienia mowy, czynniki determinujące prawidłową percepcję słuchową oraz ważne problemy dydaktyczne związane z rozumieniem mewy, poruszane w literaturze glottodydaktycznej polskiej i radzieckiej. W rozdziale drugim analizowany jest stan obecny kształtowania sprawności rozumienia mowy w szkole polskiej. Analiza dotyczy programów nauczania języka rosyjskiego i książek przedmiotowo-metodycznych w aspekcie omawianej sprawności. Przedmiotem analizy są również wyniki badań dotyczących sposobów kształtowania sprawności rozumienia mowy na lekcjach języka rosyjskiego oraz dotyczących tempa mowy nauczycieli języka rosyjskiego, i materiałów audialnych stosowanych w szkołach. Rozdział trzeci zawiera prepozycję metodyczną kształtowania sprawności rozumienia mowy poprzez adekwatny system ćwiczeń w oparciu o audytywne teksty monologowe na lekcjach języka rosyjskiego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Proponowany system ćwiczeń sprawdzony został w nauczaniu eksperymentalnym w klasach siódmych szkoły podstawowej w roku szkolnym 1981/82 i zweryfikowany w badaniu retencyjnym w roku szkolnym 1982/83. Wyniki eksperymentu zamieszczone są w rozdziale czwartym. W tym rozdziale przedstawiono również metodologię badań. W ostatnim, piątym rozdziale zawarta jest analiza i interpretacja uzyskanych w badaniu wyników i oparte na nich wnioskowanie. Pracę zamykają przypisy, wykaz bibliografii i aneksy, zawierające materiały dydaktyczne z badań.