Analiza porównawcza występowania fauny płazów (Amphibia) w wyróżnionych biotopach obszaru Łysogór i warunki jej ochrony

Abstract

Kraina Gór Świętokrzyskich należy do ciekawszych regionów Kraju, ze względu na rozmaitość rzeźby terenu, także interesujące przyrodniczo krajobrazy oraz różnorodność i bogactwo występującej tutaj fauny - równocześnie jest to stary i historycznie cenny obszar kultury polskiej. Zagadnienia dotyczące batrachofauny występującej na tym terenie są odzwierciedleniem zróżnicowania warunków naturalnych, jak również działalności różnorodnych form gospodarki, opartej głównie na zasobach naturalnych. Objęty badaniami Obszar Łysogór zajmuje centralne położenie w Krainie Gór Świętokrzyskich oraz wykazuje interesujące zróżnicowanie biotopowe uwarunkowane ukształtowaniem terenu, panującymi warunkami klimatycznymi, powodującymi występowanie wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Badania prowadzone były w latach 1978-1983 w wyodrębnionych biotopach Obszaru Łysogór, jako w szczególnie charakterystycznej jednostce fizjograficznej Krainy Gór Świętokrzyskich, odpowiadającej założeniom dotyczącym prowadzonych badań batrachologicznych. Celem pracy jest przeprowadzenie analizy porównawczej występujących gatunków płazów w wyróżnionych biotopach Obszaru Łysogór, jak również ustalenie warunków ochrony siedlisk ich bytowania, rozwoju i rozrodu z uwzględnieniem zagadnień bioekologicznych. Podjęcie tematu uznano za celowe, ponieważ Kraina Gór Świętokrzyskich, jak również wchodzący w jej skład Obszar Łysogór stanowi "białą plamę” w badaniach batrachologicznych w porównaniu z innymi obszarami Polski. Brak jest danych dotyczących całościowego ujęcia rozmieszczenia występowania poszczególnych gatunków w wyróżnianych biotopach tego terenu oraz ich komplementarności w stosunku do zajmowanych środowisk, także ustaleń dotyczących dominacji, stałości i pionowego rozmieszczenia gatunków. Zakres pracy obejmuje: opis zastosowanych metod połowów i obserwacji w zależności od dwuśrodowiskowości bytowania poszczególnych gatunków, charakterystykę fizjograficzną terenu badań i wyróżnionych biotopów, a także rys historyczny badań prowadzonych na terenie Obszaru Łysogór. Praca zawiera wyniki badań własnych, opracowanych pod kątem komplementarności gatunków do wyróżnionych biotopów, ustalenie dominacji, stałości i podobieństwa biotopów pod względem występujących w nich gatunków płazów, jak również dane dotyczące pionowego rozmieszczenia poszczególnych gatunków na Obszarze Łysogór, uwagi dotyczące fenologii stwierdzonych gatunków i pomiarów biometrycznych. W pracy zawarto także charakterystykę batrachofauny w ujęciu tzw. typów bioekologicznych oraz przeprowadzono analizę dotyczącą przestrzennego zróżnicowania batrachofauny, uwzględniając stan jakościowy, jak również zróżnicowanie rozmieszczenia i dwuśrodowiskowość. Pracę zakończono ustaleniem warunków dotyczących ochrony i zachowania zarówno osobników dorosłych, jak i stadiów larwalnych a także podsumowanie i wnioski. Postępująca degradacja środowisk występowania, rozmnażania i rozwoju fauny płazów Obszaru Łysogór powoduje zmniejszanie się liczebności poszczególnych gatunków, co w konsekwencji doprowadza do zaburzeń naturalnego układu sił w przyrodzie, dlatego tak ważne są badania uwzględniające relacje pomiędzy gatunkiem a środowiskiem.