Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 85. Prace Pedagogiczne 4

Abstract

Sytuacja jednostek niepełnosprawnych kształtowała się różnie w różnych okresach. Przez wiele lat była ona bardzo ciężka, wyraźnej poprawie uległa dopiero po II wojnie światowej. Głoszone wcześniej hasła równości i sprawiedliwości społecznej stały się teraz podstawą do podjęcia odpowiednich działań. Na szczególną uwagę zasługuję: “Deklaracja Praw Człowieka" /1984 r./ i "Deklaracja Praw Dziecka" / 1959 A. Hulek, 1969, s. 41-42 /. Dokumenty te zawierają jasno sprecyzowany program rehabilitacji w stosunku do osób dorosłych i rewalidacji w odniesieniu do dzieci pokrzywdzonych przez los. "Deklaracja Praw Człowieka" przyznaje każdemu prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, inwalidztwa, owdowienia, podeszłego wieku i braku środków do życia w okolicznościach od siebie niezależnych. Zaś "Deklaracja Praw Dziecka" wzywa wszystkie kraje do zapewnienia dzieciom upośledzonym specjalnego leczenia, wychowania i opieki zgodnie z potrzebami. Wymienione wyżej dokumenty odbiły się głośnym echem na świecie i zobowiązały rzędy państw oraz społeczeństwa do szczególnego zainteresowania się i konkretnych działań na rzecz jednostek niepełnosprawnych. Od tego czasu zaczęto poddawać rewizji warunki, w jakich żyją i kształcą się te jednostki, w odniesieniu do kształcenia dzieci niepełnosprawnych chodziło nie tylko o zabezpieczenie odpowiednich warunków lokalowych, lecz takie programów i metod kształcenia, opartych na podstawach naukowych. Zaczyna się więc doskonalić praktyka i ożywiać działalność naukowo-badawcza stanowiąca podstawę do rozwoju teorii pedagogiki specjalnej. Coraz większą wagę przywiązuje się również do kwalifikacji pedagogów specjalnych. Dziś nie wystarczy wykształcenie średnie czy półwyższe, ale wymagane jest wykształcenie wyższe-akademickie. Dalszym krokiem w kierunku ulżenia doli niepełnosprawnym było przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 16 grudnia 1976 r. rezolucji proklamującej rok 1981 Międzynarodowym Rokiem Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych. Ideę tę wysunął przedstawiciel Libii, kraju, w którym status człowieka niepełnosprawnego jest bardzo niski. Idee Międzynarodowego Roku Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych podjęły różne kraje, a przede wszystkim specjalistyczne agencje ONZ i różne międzynarodowe organizacje. Pojawiło się w związku z tym szereg uchwał wysuwających zobowiązania społeczeństwa wobec ludzi niepełnosprawnych. Program obchodów MRI i ON okazał się bardzo różnorodny i bogaty. Największy wkład w przygotowanie tego programu wniosło Rehabilitation International. W opracowaniu programu niemały wkład ma Polska, ZSRR i NRD. We wszystkich niemal państwach zostały powołane narodowe Komitety MRI i ON. Podobny Komitet został powołany również w Polsce z inicjatywy Polskiego Towarzystwa do Walki z Kalectwem. Na przewodniczącego tego Komitetu został powołany profesor dr hab. Jan Szczepański. Przewodnim hasłem obchodów MRI i ON było: “Równość, pełne uczestnictwo". Obchody MRI i ON przyczyniły się w poważnym stopniu do rozwiązania wielu problemów, a mianowicie: - została ustalona liczba osób niepełnosprawnych i ich rozmieszczenie w świecie, - zainicjowano nowe koncepcje zapobiegania inwalidztwu oraz rehabilitacji i pomocy ludziom niepełnosprawnym, - skonstruowano nowe techniki ułatwiające życie ludziom niepełnosprawnym i ważne dla procesu rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej, - pojawiło się szereg norm prawnych regulujących funkcjonowanie służb socjalnych i rehabilitacyjnych, - zwrócono uwagę na rolę rządów, towarzystw społecznych i naukowych oraz lokalnych społeczności i gmin w rozwoju rehabilitacji i profilaktyki, - MRI i ON były doskonałą platformą do zaprezentowania możliwości zawodowych i społecznych ludzi niepełnosprawnych i przekonania społeczeństwa o słuszności podejmowanie działań na ich rzecz, - wzmocniła się znacznie pozycja placówek naukowo-badawczych podejmujących problemy ludzi niepełnosprawnych oraz placówek zajmujących się kształceniem kadry specjalistów w tym zakresie /А. Hulek, 1981/. Celem MRI i ON było - jak twierdzi prof. A. Pąchalski /1981, s. 1/ - prowadzenie działań zmierzających do rehabilitacji ludzi cierpiących z powodu fizycznych i psychicznych ułomności. Stąd też Polski Komitet Obchodów MRI i ON zdając sobie sprawę z tego, że społeczeństwo nasze składa się nie tylko z ludzi zdrowych i silnych, ale także chorych, ułomnych i mało sprawnych, postawił sobie za nadrzędny cel udzielenie tej grupie społecznej jak największej pomocy przez podjęcie wielokierunkowych i zintegrowanych działań. Szczególną uwagę zwrócono na zapobieganie kalectwu i pogarszaniu się sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych. Wśród tej populacji niemałą liczbę stanowią dzieci i młodzież wymagająca specjalnej troski i pomocy w przezwyciężeniu trudności spowodowanych upośledzeniem umysłowym, głuchotą, ślepotą, przewlekłymi chorobami, trwałym kalectwem, obniżoną wydolnością organizmu itp. Rewalidacja tych jednostek wymaga starannie przemyślanego i konsekwentnie realizowanego programu oddziaływania, opracowanie którego nie może się opierać jedynie na doświadczeniu praktycznym czy intuicji, ale przede wszystkim na podstawach naukowych. Stąd niezbędne staje się podejmowanie takich badań, w których uczestniczyliby specjaliści różnych dziedzin. Oddając tę pozycję do druku pragniemy w ten sposób przyczynić się do wzbogacenia teorii rewalidacji i podniesienia na wyższy poziom pracy pedagogicznej z dziećmi niepełnosprawnymi.