Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 100. Prace Pedagogiczne 6

Abstract

Pedagogika specjalna jest dyscypliną bardzo młodą. Początki jej rozwoju występują wprawdzie już w wieku XVIII, ale pierwsze prace teoretyczne pojawiły się dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Pod koniec XIX wieku nastąpił też rozwój nauk z pogranicza pedagogiki specjalnej, zwłaszcza nauk medycznych (psychopatologii, psychiatrii dziecięcej), społecznych (socjologii wychowania) i biologicznych (genetyki itp.), stanowiących podstawę dla dalszego rozwoju tej dyscypliny. W okresie międzywojennym powstały przy uniwersytetach pierwsze w Europie szkoły wyższe, instytuty i katedry pedagogiki specjalnej (Budapeszt, Zurych).Pełny rozkwit pedagogiki specjalnej nastąpił jednak dopiero po drugiej wojnie światowej. W USA, krajach Europy Zachodniej oraz w Związku Radzieckim podejmowano szereg prac badawczych nad zaburzeniami rozwoju dzieci i młodzieży, funkcjonowaniem jednostek odchylonych od normy oraz czynnikami warunkującymi występowanie zaburzeń. Wyniki badań stały się podstawą programowania oddziaływań wychowawczych w celu usuwania lub przynajmniej łagodzenia zaburzeń dzieci odbiegających od normy. W literaturze zaczęły pojawiać się i pojawiają się nadal propozycje różnych form i sposobów rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Badania nad odchyleniami od normy i wynikające z nich koncepcje rewalidacji pozostają jednak w ścisłym związku z warunkami społeczno-ekonomicznymi krajów, w których się je prowadzi. W związku z tym zachodzi potrzeba sprawdzania istniejących wyników badań i przydatności programów rewalidacyjnych w naszych aktualnych warunkach. Ważne są również próby intensyfikacji procesu dydaktyczno-wychowawczego w kształceniu specjalnym. Te założenia skłoniły nas do podjęcia prac z zakresu teorii i praktyki pedagogiki specjalnej. Pierwszy zeszyt dotyczący tej problematyki ukazał się w 1983 r. Obecnie przedstawiamy drugi zeszyt. Zawiera on siedem grup tematycznych. Pierwsza obejmuje trzy prace, z których dwie dotyczą zagadnienia sytuacji szkolnej dzieci w normie intelektualnej, lecz odbiegających nieco od normy w stanie zdrowia i rozwoju fizycznego; trzecia zaś - jednego z czynników środowiska rodzinnego dzieci przewlekle chorych (astmatycznych). Druga grupa zawiera dwie prace z zakresu mowy dzieci upośledzonych umysłowo i głuchych. Do trzeciej zaliczyliśmy pracę przedstawiającą próbę zastosowania w rewalidacji upośledzonych umysłowo programu Kepharta i jej skuteczność. Grupę czwartą stanowi praca omawiająca sposoby nauczania matematyki w szkole dla dzieci upośledzonych umysłowo przy stosowaniu metody ośrodków pracy. Kolejna grupa poświęcona jest zagadnieniom wychowania dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i głębszym. Następna prezentuje wyniki badań nad osobowością nauczyciela w świetle opinii samych nauczycieli i uczniów głuchych oraz upośledzonych umysłowo. Ostatnia grupa dotyczy problematyki kandydatów na nauczycieli szkoły specjalnej.