Uwarunkowania wykorzystania gier planszowych w rozwijaniu wybranych zdolności poznawczych uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w wieku wczesnoszkolnym

Abstract

W prezentowanej pracy doktorskiej, podjęto badania nad skutecznością oraz uwarunkowaniami wykorzystania gier planszowych w rozwijaniu zdolności poznawczych uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w wieku wczesnoszkolnym. Analizą objęto funkcjonowanie poznawcze w aspekcie wybranych zdolności: percepcji wzrokowej, umiejętności matematycznych, komunikacji werbalnej, orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni oraz myślenia przyczynowo- skutkowego. Wybrano sferę poznawczą ze względu na jej istotność w funkcjonowaniu ucznia z lekką niepełnosprawnością intelektualną oraz wpływ na sytuację edukacyjną. Kształcenie specjalne wymaga dostosowania odpowiednich metod i form oddziaływania dostosowanych do uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Badania właściwe dzieliły się na część diagnostyczną oraz część eksperymentalną. W pierwszej części określono funkcjonowanie badanych uczniów w zakresie wybranych zdolności poznawczych. W drugiej części wprowadzono czynnik eksperymentalny w postaci gier planszowych skonstruowanych zgodnie z metodyką Edyty Gruszczyk- Kolczyńskiej. Uwzględniono uwarunkowania mogące wpływać na skuteczność wykorzystania gier planszowych w pracy z uczniem z niepełnosprawnością intelektualną. W badaniach wzięli udział uczniowie z lekką niepełnosprawnością intelektualną o etiologii nieznanej, w wieku wczesnoszkolnym, uczęszczający do szkoły specjalnej. Łącznie przebadano 63 uczniów, które podzielono na dwie grupy: eksperymentalną i kontrolną. Każdy uczeń był badany w czasie 4. indywidualnych spotkań, przebiegających w ustalonej wcześniej kolejności. Następnie w oparciu o metodykę konstruowania gier planszowych autorstwa Edyty Gruszczyk- Kolczyńskiej, opracowano 14 scenariuszy gier związanych tematycznie z aktualnym ośrodkiem pracy. Eksperyment był prowadzony przez wychowawców uczniów i trwał 3,5 miesiąca. Na zgromadzonych danych dokonano analizy ilościowej, w których wzięto pod uwagę skuteczność gier planszowych w grupie eksperymentalnej oraz wpływ wybranych uwarunkowań: miejsca zamieszkania, płci, dotychczasowych doświadczeń,wieku i liczby rodzeństwa na ich efektywność. Otrzymane wyniki wskazują na występowanie skuteczności wykorzystania gier planszowych w edukacji uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w wieku wczesnoszkolnym. Zaobserwowano, iż w grupie eksperymentalnej nastąpił wzrost wybranych zdolności poznawczych, natomiast w grupie kontrolnej pozostał bez zmian lub uległ pogorszeniu. Z przeprowadzonych analiz wynika, iż żaden z przyjętych uwarunkowań nie ma wpływu na skuteczność przeprowadzanego eksperymentu.