| dc.description.abstract | Działalność polityczna Mikołaja Prażmowskiego jako kanclerza przypada na burzliwe lata panowania Jana Kazimierza,
wypełnione walkami z wrogami zewnętrznymi oraz z wewnętrzną opozycją szlachecką, zwalczającą program reform
ustrojowych i koncepcję elekcji "vivente rege".
Na tle walki wokół reform i elekcji "vivente rege" wyrosły dwa zwalczające się stronnictwa: dworskie,
profrancuskie oraz szlacheckie, prohabsburskie. Mikołaj Prażmowski (1617-1673) jako kanclerz wielki koronny w
latach 1658-1666 był czołowym przywódcą partii francuskiej w Polsce, a popierając plany pary królewskiej w
sprawie reform i wspomnianej już elekcji "vivente rege", stał się rzecznikiem naprawy ustroju państwa polskiego.
W okresie rządów Michała Korybuta Wiśniowieckiego, będąc już prymasem, Prażmowski stanął na czele opozycji
antyrządowej, stawiając sobie za cel obalenie króla i wprowadzenie na tron polski kandydata francuskiego.
Postać tego wybitnego działacza politycznego, kanclerza wielkiego koronnego, a później prymasa nie doczekała się
jeszcze do tej pory wyczerpującej monografii, która ujęłaby w sposób właściwy i nowoczesny rolę polityczną
Prażmowskiego w czasach ostatniego Wazy i pierwszego króla "Piasta". W historiografii dziewiętnastowiecznej
przedstawiano najczęściej niepełny, wypaczony i zbyt jednostronnie krytyczny obraz działalności kanclerza w.kor.,
który jest już dzisiaj nie do przyjęcia.
Praca niniejsza została podzielona na siedem części, związanych z kolejnymi etapami życia i kariery politycznej
Mikołaja Prażmowskiego. Pierwsza część przedstawia w zarysie młodość i pierwsze kontakty naszego bohatera z
dworem królewskim. Druga część to czasy "potopu" szwedzkiego, emigracji do Głogówka i pierwsze poselstwo
Prażmowskiego do Jerzego II Rakoczego, księcia siedmiogrodzkiego.
w trzeciej części, dotyczącej walki o elekcję "vivente rege", zamieszczono wspomniany "Projekt reformy sejmu i
senatu" z 1660 roku, który został znaleziony w papierach kanclerza.
Czwarta część zawiera przebieg procesu sejmowego nad Lubomirskim, w którym dużą, ale nie najważniejszą, rolę
odegrał kanclerz Prażmowski. Tematyka rokoszu i abdykacji króla Jana Kazimierza znajduje się w części piątej.
W szóstej części zatrzymano się szerzej nad rolą jaką odegrał Prażmowski jako prymas i zarazem interrex po
abdykacji króla Jana Kazimierza, udokumentowaną liczną korespondencją z lat 1668-1669.
Dwie ostatnie części pracy, szósta i siódma, przedstawiają i analizują konflikt zaistniały między królem Michałem
a prymasem Prażmowskim i stronnictwem malkontentów, plany detronizacyjne tego stronnictwa oraz ich fiasko. | pl_PL |
