Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 202. Prace Pedagogiczne 21

Abstract

W ciągu trzydziestu ostatnich lat w pedagogice specjalnej nastąpiły ogromne zmiany. Najnowsza wiedza medyczna, psychologiczna i pedagogiczna oraz upowszechniający się integracyjny model kształcenia dzieci niepełnosprawnych spowodowały, że poszukuje się nowych rozwiązań w różnych dziedzinach życia; dotyczy to zarówno aspektów teoretycznych, jak i praktycznych. Istnieje pilna potrzeba upowszechniania nowej wiedzy i nowych doświadczeń na temat osiągnięć i możliwości rozwoju konkretnych osób niepełnosprawnych. Nigdy bowiem, nawet wobec ewolucyjnych zmian postaw wobec upośledzonych, którzy wykazują różne odchylenia od normy w funkcjonowaniu fizycznym, umysłowym, emocjonalnym czy społecznym, nie jest tak, że właściwa może być tylko jedna postawa, jedna koncepcja kształcenia czy jedna strategia nauczania. W Polsce prace badawcze dotyczące możliwości rozwoju i kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (niewidomej, niesłyszącej, upośledzonej umysłowo, przewlekle chorej, niesprawnej ruchowo, z trudnościami w uczeniu się, z zaburzeniami mowy, niedostosowanej społecznie) prowadzone są w różnych ośrodkach. Jednym z nich jest ośrodek krakowski, w którym od wielu lat podejmowane były badania naukowe dające podstawę do formułowania ogólnych reguł dotyczących modernizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego w szkołach specjalnych czy zaleceń metodycznych określających uwarunkowania przebiegu i efektów procesu rewalidacji jednostek niepełnosprawnych. Tom, który oddajemy do rąk Czytelnika, stanowi zbiór wybranych doniesień z badań prowadzonych w Katedrze Pedagogiki Specjalnej w ostatnich czterech latach; badania związane są z indywidualnymi zainteresowaniami i specjalizacją poszczególnych pracowników Katedry. Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły, stanowiące częstokroć wstępne rozpoznanie zagadnień wymagających dalszych systematycznych badań, zgrupowane zostały (umownie) w trzech grupach tematycznych mających nawiązywać bezpośrednio lub pośrednio do problemów nurtujących pedagogów specjalnych: I. Problemy rodzin dzieci z upośledzeniem, II. Czynniki różnicujące szanse edukacyjne uczniów niepełnosprawnych, III. Efektywność nauczania - uczenia się dzieci niepełnosprawnych. W trakcie dyskusji na temat praw i obowiązków rodziców dzieci niepełnosprawnych, działań na rzecz integracji szkolnej i społecznej osób niepełnosprawnych należy sprawdzać wciąż na nowo i rozważać dylematy rehabilitacji. Żywimy nadzieję, iż przedstawione wyniki badań i przemyślenia będą wykorzystane do modelowania edukacji integracyjnej w poszczególnych subdyscyplinach pedagogiki specjalnej.