Under which Lord? The conflict between obedience and freedom of conscience in the Victorian religious novel

Abstract

One of the issues regularly cropping up in Protestant polemic writings was the issue of the legitimacy of the Church of England. Attacked both by Dissenters and Roman Catholics as an “Act-of-Parliament” church, it defended its position as the institution authorized to exercise pastoral care over the souls of Englishmen and Englishwomen. Often the novelists used the story of a family conflict in order to depict such issues in a miniature form, with parents standing for the state and / or church authorities, while children were their rebellious subjects. The conflict between obedience and freedom, or, to be more precise, obedience to authority and the freedom to decide to which authority one should submit, was the lynchpin around which the discussion revolved. Anglican writers, while proud of the traditional British liberty, were afraid that exercising it too freely could lead many susceptible souls astray, that is, into the Roman fold. The paper will attempt to explain the implications of this argument, using examples from selected Victorian novels.

Jednym z tematów regularnie przewijających się w protestanckiej literaturze polemicznej była kwestia legalności kościoła anglikańskiego, który był atakowany zarówno przez dysydentów, jak i katolików jako kościół “ustawy parlamentarnej”, a zatem nie pochodzący od Boga. W XIX w., gdy liczba katolików w Anglii szybko rosła, a ich najwyżsi przedstawiciele otwarcie wyrażali nadzieję na szybkie nawrócenie całego kraju, protestanccy powieściopisarze próbowali bronić swojej przynależności religijnej. Niektórzy pisarze wiktoriańscy zajmowali się w swoich powieściach kwestią posłuszeństwa władzy religijnej oraz sposobem ustalenia legalności takiej władzy. Nierzadko powieściopisarze posługiwali się historią konfliktu rodzinnego, aby ukazać takie zagadnienia w miniaturze, z rodzicami jako odpowiednikami władzy kościelnej i/lub państwowej, a dziećmi jako ich zbuntowanymi poddanymi. Konflikt pomiędzy posłuszeństwem i wolnością, lub, ściślej rzecz ujmując, posłuszeństwem władzy i wolnością wyboru, której władzy należy podlegać, był centralnym zagadnieniem tej dyskusji. Pisarze anglikańscy, chociaż byli dumni ze swojej wolności, uważanej za tradycyjną cnotę brytyjską, obawiali się, że jej zbyt duża doza może zwieść zanadto podatne na wpływy dusze na manowce, czyli do kościoła rzymskiego. Niniejszy artykuł jest próbą przeanalizowania wniosków wypływających z tej argumentacji na podstawie powieści Hawkstone Williama Sewella, Margaret Percival Elizabeth Missing Sewell i John Inglesant Johna Henry’ego Shorthouse’a.