Hierarchy of values as a factor conditioning youth attitudes towards the disabled

Abstract

System wartości odgrywa istotną rolę w psychospołecznym funkcjonowaniu człowieka i chociaż nie wpływa bezpośrednio na zachowanie, to działa pośrednio poprzez postawy, normy i oceny. A zatem przejawia się również w postawach wobec osób niepełnosprawnych. Postawy te mają zasadnicze znaczenie zarówno dla poziomu jakości życia osób z niepełnosprawnością, jak i procesu integracji. Głównym celem badań było ukazanie wpływu systemu wartości młodzieży na postawy wobec osób niepełnosprawnych. Badaniami objęto 154 uczniów (81 dziewcząt i 73 chłopców) II i III klas szkół średnich z Krakowa i okolicznych miejscowości. Do zebrania materiału empirycznego wykorzystano Skalę Wartości Schelerowskich (SWS) oraz Skalę Postaw Wobec Osób Niepełnosprawnych (PWON) w opracowaniu A. Sękowskiego. Uzyskane rezultaty badań wskazują, że uczniowie szkół średnich deklarują raczej pozytywne postawy wobec osób z niepełnosprawnością. Osoby o najbardziej pozytywnych postawach wobec niepełnosprawnych wykazują tendencję do niższej oceny wartości związanych ze sferą fizyczną, a dokładniej mówiąc niżej lokują siłę, sprawność oraz sprężystość ciała. Odwrotna relacja zachodzi w grupie młodzieży charakteryzującej się najmniej pozytywnymi postawami. Natomiast takie aspekty wartości witalnych, jak odporność na zmęczenie, umiejętność znoszenia głodu i niskiej temperatury nie różnicują osób z porównywanych grup. Warto także dodać, że w pierwszej grupie jest znacznie więcej dziewcząt niż chłopców, a w drugiej na odwrót, wyraźnie dominują chłopcy. Uogólniając, można zatem powiedzieć, że jedyną grupą wartości, która wykazuje tendencje do różnicowania postaw młodzieży wobec osób niepełnosprawnych są wartości witalne. Wysoka pozycja wspomnianych wartości w hierarchii sprzyja kształtowaniu się mniej pozytywnych postaw. Zależność ta dotyczy jednak głównie chłopców.