Vocational training in Lithuanian special schools: challenge for educators and mildly mentally disabled pupils

Abstract

Autorka artykułu poszukuje odpowiedzi na następujące pytania: Czy niepełnosprawni uczniowie są usatysfakcjonowani modelem kształcenia zawodowego proponowanym w szkołach specjalnych? Czy „idealny” model kształcenia zawodowego spełnia oczekiwania osób niepełnosprawnych? Czy uczniowie szkół specjalnych mogą uczestniczyć (i do jakiego stopnia) w tworzeniu nowego modelu kształcenia zawodowego na Litwie? Z naszych badań wynika, że uczniowie są w stanie aktywnie uczestniczyć we własnym procesie edukacyjnym, i że ich opinie mają wartość pozorną, pomimo wciąż dominującego instytucjonalnego poziomu podejmowania decyzji. Subiektywne oddziaływanie niepełnosprawnych uczniów jest ograniczone lub zupełnie nieważne. Z rezultatów wynika, że opinie absolwentów oraz innych uczestników badania reprezentujących kształcenie zawodowe i szkoły specjalne nie różnią się zbytnio. Opinie dotyczące spraw podstawowych są zbieżne. Uczniowie szkół specjalnych są pozytywnie nastawieni do własnego kształcenia zawodowego i przygotowania do samodzielnego życia, chociaż odsetek głosów negatywnych również był dość znaczny. Odpowiedzi negatywne powinny posłużyć jako wskazówki w celu optymizacji procesu edukacji w placówkach kształcenia zawodowego dla osób z lekkim upośledzeniem umysłowym. Możliwości absolwentów szkół zawodowych dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim do oddziaływania na współczesne aspekty edukacji są raczej ograniczone. Może to być raczej konsekwencją klinicznego modelu edukacji niż samego ograniczenia zdolności umysłowych osób badanych. Przy tworzeniu modelu kształcenia zawodowego dla osób z lekkim upośledzeniem umysłowym przeważa instytucjonalny poziom podejmowania decyzji, gdyż subiektywne oddziaływanie osób niepełnosprawnych nie jest znaczące.