Ekofizjologiczne aspekty reakcji różnych gatunków mchów na abiotyczne czynniki stresowe

Abstract

Badania dotyczyły fizjologicznych aspektów reakcji różnych gatunków mchów na abiotyczne czynniki stresowe (długotrwałe podwyższone stężenie C02, stres tlenowy, wysokie natężenie promieniowania świetlnego, suszę, obni­ żony poziom C02). Stopień zróżnicowania anatomicznego liści gametoforów mchów, jak i róż­ ne siedliskowe warunki życia tych roślin były podstawą dobom następujących gatunków mchów: Mnium punctatum, Mnium undulatum, Cathańnea undu- lata, Polyttichum commune, Polytńchum pilifemm. Dla porównania reakcji na abiotyczne czynniki stresowe mchów z innymi roślinami naczyniowymi użyto rośliny wyższej Hieracium pilosella. Wybór był podyktowany faktem, że gatunek ten rośnie w bezpośrednim sąsiedztwie mchu P. pilifemm. Celem bliższego poznania mechanizmów reakcji na czynniki stresu, anali­zowano zmiany w intensywności PN i R, oraz wykonano pomiary: fluorescencji chlorofilu, zawartości chlorofilu, stężenia tlenu w wodzie, zawartości białka, ak­tywności SOD i CAT, zawartości jabłczanu, zawartości cytrynianu, aktywności enzymu jabłczanowego. Na podstawie uzyskanych wyników można sformułować wniosła: • Proces fotosyntezy wykazuje znacznie większą wrażliwość na działanie abio­tycznych czynników stresowych niż oddychanie. • Przeprowadzone na podstawie pomiarów fotosyntezy, oddychania, zawartości chlorofilu, jabłczanu, cytrynianu, fluorescencji chlorofilu a, jak i aktywności enzymów: jabłczanowego NADP i NAD - ME czy SOD i CAT analizy reakcji na czynniki abiotyczne wskazują na wiele przystosowań do lądowych warun­ków życia tej specyficznej grupy roślin, jakimi są mchy. • Na podstawie wyników badań dotyczących wpływu jonów wapnia na meta­bolizm badanych organizmów stwierdzono, że również w przypadku mchów potwierdza się jego rola związana z odpowiedzią roślin na działanie wybranych abiotycznych czynników stresowych. • Reakcja na warunki hipoksji, wysuszania, wysokiej intensywności strumienia świetlnego, czy niskiego i podwyższonego stężenia dwutlenku węgla u tych badanych organizmów roślinnych potwierdza ich adaptację do specyficznych warunków lądowych, w których przyszło tym roślinom egzystować. • Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny było możliwe dzięki wytwo­rzeniu szeregu adaptacji związanych z funkcjonowaniem w warunkach okreso­wego braku wody lub jej nadmiaru. Wyniki niniejszej pracy umożliwiają zrozumienie złożonych zależności mię­dzy warunkami środowiska a funkcjonowaniem tych prostych w budowie anato­micznej roślin zielonych, jakimi są mchy.