How to bite Harry Potter? Names in J. K. Rowling's series as a challenge for the Polish translator

Abstract

Niniejsza praca ma na celu przedstawienie strategii zastosowanych przez polskiego tłumacza cyklu powieści o Harrym Potterze autorstwa J. K. Rowling, Andrzeja Polkowskiego przy przekładzie nazw. Słowo nazwa jest używane w tekście w szerokim znaczeniu, wykraczającym poza nazwy własne. Cykl Rowling charakteryzuje się obfitością neologizmów, których autorka używa do opisu bytów stanowiących część przedstawionego przez nią świata czarodziejów. Terminy te stanowią poważne wyzwanie dla tłumaczy, ponieważ nie zawsze najbardziej pożądanym rozwiązaniem jest ich dosłowne przełożenie. Oprócz tłumaczeń semantycznych, to znaczy dosłownych, Polkowski stosuje szereg innych technik. Między nimi znajdują się tłumaczenia fonetyczne, gdzie zamiast znaczenia zachowane jest brzmienie nazwy angielskiej oraz tłumaczenia pragmatyczne, w których warstwa komunikacyjna przeważa nad warstwą semantyczną. Nazwy wieloczłonowe często tłumaczone są opisowo. Wiąże się często z różnicami morfologiczno-składniowymi pomiędzy językiem polskim i angielskim. W języku angielskim grupa imienna często zawiera szereg przydawek poprzedzających rzeczownik w formie nieodmienionej przypadek a nawet liczbę. W języku polskim jest to niemożliwe, a formy odmienione często są zbyt ‘ciężkie’ by stworzyć z rzeczownikiem stylistycznie poprawną całość. Odmienne są również zasady umiejscawiania przydawki przymiotnikowej, która w języku angielskim prawie zawsze stoi przed rzeczownikiem, a w polskim niekoniecznie. Tak więc tłumaczenie nazw nie może być rozpatrywane tylko przez pryzmat odpowiedniości znaczeniowej, a raczej traktowane być powinno jako suma wielu czynników.