Reader’s response as a survey-based tool for translation quality assessment and its implications for translator training

Abstract

Artykuł poświęcony jest analizie możliwości zastosowania metody badania reakcji czytelniczej (reader’s response) do oceny jakości tłumaczenia i wykorzystania tej metody w kontekście dydaktyki przekładu. Główne pytania badawcze dotyczą preferencji czytelników oraz ich koncepcji pojęcia „dobrego przekładu”. Bazę materiałową stanowią dane zebrane w dwuetapowym badaniu ankietowym obejmującym trzy grupy respondentów: studentów socjologii, studentów filologii angielskiej i pracowników naukowych filologii angielskiej; w sumie ankiety wypełniło sześćdziesiąt osób. Ocenie podlegało siedem polskich przekładów wybranej jednostki tłumaczeniowej na poziomie zdania, w której występował problem tłumaczeniowy (humor). Wyniki badań pokazują, że tłumaczenie było oceniane przede wszystkim jako samoistny tekst w języku docelowym – znajomość tekstu wyjściowego nie wpływała znacząco na opinie o tłumaczeniu. Wszystkie grupy respondentów najniżej oceniły egzotyzujące rozwiązanie problemu tłumaczeniowego, które niejako demaskowało tekst jako tłumaczenie. Wyłaniająca się z badań koncepcja udanego przekładu to idiomatyczny tekst w języku docelowym, nieujawniający obecność tłumacza. W przeprowadzenie badań zaangażowane były różne grupy studentów przekładoznawstwa, nie tylko jako respondenci, ale również jako autorzy większości ocenianych przekładów. Pomimo ograniczeń metoda badania reakcji czytelniczej z czynnym udziałem studentów może być inspirującą techniką dydaktyczną, uwrażliwiającą na różne aspekty recepcji tłumaczenia.