Milczenie i pauza w gramatyce nadawcy i odbiorcy : ujęcie lingwoedukacyjne

Abstract

Przedmiotem prezentowanej pracy są zjawiska będące do niedawna poza zasięgiem zainteresowań językoznawstwa. Dopiero perspektywa pragmatyczna pozwoliła uwzględnić milczenie, przemilczenie i pauzę jako zjawiska integralnie związane z komunikacją językową, mające swoje odpowiedniki w języku mówionym i pisanym, od dawna obecne w filozofii, w literaturze i teorii literatury, w retoryce i stylistyce. Wielokrotnie opisywano zróżnicowanie formalne i funkcjonalne zarówno milczenia, jak i pauzy, uwzględniano różnorodne konteksty ich występowania oraz wzajemne związki z językiem, mową, kulturą. Celem tej monografii jest próba podsumowania i uporządkowania teoretycznych rozważań dotyczących milczenia, przemilczenia i pauz w komunikacji językowej (literatura, język mówiony, język w telewizji, język w szkole). Tej problematyce poświęcone jest w całości wprowadzenie oraz pierwszy rozdział książki, w którym uwzględniono ponadto aspekt aplikacyjny związany z nabywaniem i kształceniem języka. Ujęcie lingwoedukacyjne stanowi także podstawę rozważań i analiz prezentowanych w kolejnych rozdziałach. Rozdział drugi dotyczy rozumienia i wyrażania przez uczniów komunikacyjnej roli i funkcji milczenia. W rozdziale trzecim scharakteryzowano z kolei stosowanie pauz przez nadawców w telewizyjnej odmianie języka oraz możliwości odbiorców - uczniów i studentów - w zakresie percepcji zróżnicowanych formalnie i funkcjonalnie pauz. Podsumowaniem opracowania jest rozdział czwarty, będący oceną wartości komunikacyjnej opisywanych zjawisk z perspektywy nadawczo-odbiorczej i lingwoedukacyjnej. Warto także zwrócić uwagę na załączony słownik terminów, który jest zarazem swoistym przeglądem koncepcji - w tym koncepcji autora - dotyczących przedstawionych w tej książce zagadnień.