Koncepcje powszechnego matematycznego kształcenia w reformach programów szkolnych z lat 1960-1980

Abstract

Przedłużenie okresu obowiązkowego szkolnego kształcenia stawia przed organizatorami oświaty, dydaktykami, nauczycielami i pracownikami nauki interesującymi się sprawami nauczania przedmiotów związanych z ich własną dyscypliną trudne zadanie wypracowania koncepcji demokratyzacji kształcenia w zakresie poszczególnych przedmiotów szkolnych w ramach koncepcji ogólnego powszechnego kształcenia. Praca, którą przedstawiam, stanowi próbę przeglądu rozwoju w okresie ostatnich dwudziestu pięciu lat poglądów na to, czym powinna być “matematyka elementarna dla wszystkich“. Z konieczności wobec trudności dotarcia do wielu materiałów, oraz różnorodności nurtów i sytuacji lokalnych przegląd ten jest zarówno niepełny, jak i powierzchowny. Ograniczam go tylko do pewnych wybranych faktów, jak sądzę jednak, rzucających światło na całość problemu. Interesuje mnie przede wszystkim rzeczywistość szkolna, odzwierciedlająca się w programach nauczania, celach i wskazówkach dydaktycznych dołączonych do programowych tekstów oraz dyskusja na temat sytuacji w nauczaniu matematyki, wypowiedzi różnych środowisk, zarówno matematyków zawodowych, jak i nauczycieli praktyków. Wobec rozmaitości i rozległości tego materiału, zajmuję się tylko tym, co się rzeczywiście w szkole dzieje, nie analizuję koncepcji czysto teoretycznych, które na tym terenie nie znalazły realizacji. Poruszam tylko te problemy natury filozoficznej i metodologicznej, dotyczące matematycznych podstaw i sensu powszechnego matematycznego kształcenia, które są szczególnie eksponowane w dyskusji na temat nauczania matematyki. Na tym tle sprawy polskie traktuję bardzo krótko, rozważając je tylko w odniesieniu do pewnych wyróżnionych jako modelowe koncepcji “matematyki elementarnej dla wszystkich“.