Start i adaptacja młodych nauczycieli w środowisku zawodowym i społecznym

Abstract

Zachodzące przemiany w życiu społecznym wpływają na kształtowanie się osobowości poszczególnych jednostek. Pojawiają się nowe formy zachowań i postępowania determinowane przez nowe sytuacje wynikające z układu stosunków i pełnienia ról społecznych. Zmiany te jednak nie są jednorazowe, nie mają charakteru trwałego, gdyż ulegają ciągłej modyfikacji, wymagają od jednostki wchodzącej w życie dorosłe korygowania swej postawy, umiejętnego wrastania w nowe środowisko. Proces ten ogólnie nazywany adaptacją zasadza się zarówno na czynnikach ekonomicznych, jak również ma aspekt społeczno- wychowawczy. Sam wybór zawodu nauczycielskiego a potem identyfikacja z nim wydawała mi się problemem godnym badań, bo właśnie w tym zawodzie w najbardziej wyraźny sposób można dostrzec na przestrzeni czasu zachodzące zmiany, tak w motywacji podejmowania zawodu jak również w szeregu innych czynników wpływających na pomyślne wypełnianie obowiązków zawodowych. W tym też okresie pracy zawodowej w większości przypadków zapadają najważniejsze życiowe decyzje dotyczące tak miejsca pracy, jak również życia osobistego. Następuje pełna identyfikacja zawodowa lub rozczarowanie. Dochodzi do wiązania się z danym środowiskiem na całe życie, lub po niedługim okresie zmiana miejsca pracy, a w niektórych wypadkach i zawodu. Te między innymi względy powodują konieczność dogłębnego poznania czynników determinujących działalność zawodową i wrastanie w społeczność młodego nauczyciela. Wydaje się bowiem nader pilną potrzebą stworzenie określonego regulaminu postępowania z młodym nauczycielem wkraczającym na drogę zawodową. Jest to możliwe poprzez dogłębne poznanie całościowej problematyki tego procesu. Proces ten jednak jest bardzo złożony, stąd też i możliwości moje jako jednego badacza nie mogły ze zrozumiałych względów objąć całości problematyki. Pragnąłem wykazać, że adaptacja przebiega w dwu płaszczyznach wzajemnie na siebie oddziaływujących. Przede wszystkim w pierwszym okresie proces ten jest bardziej nastawiony na działalność zawodową a następnie przechodzimy do uspołecznienia działań nauczycielskich. Zwróciłem uwagę na ciągłość procesu adaptacyjnego bez konieczności jego dzielenia na podokresy, z jednoczesnym uwypukleniem czynników wspomagających pomyślne wejście do zawodu. Zwrócenie uwagi na czynniki pozazawodowe, mimo że zostały one ujęte być może w sposób uproszczony, wymagają dalszych badań. Podjęcie problematyki badań, tak ważnej dla całości grupy zawodowej nauczycieli, było możliwe dzięki przychylnemu stosunkowi do tematu osób mi bliskich. W tym miejscu pragnę serdecznie podziękować doc. dr Emilowi Szewczykowi za udzielenie szeregu cennych rad i wskazówek, które pozwoliły we właściwy sposób spojrzeć na zebrany materiał badawczy i doprowadzić pisarskie opracowanie do końca. Jednocześnie dziękuję za serdeczny stosunek do podjętego zamierzenia i pokierowanie dalszymi losami niniejszej pracy doc. dr Janinie Długosz. Za opiekę w trakcie studiów i wsparcie moralne w chwilach trudnych pragnę w tym miejscu podziękować doc. dr hab. Irenie Isterewicz. Dziękuję serdecznie mojej rodzinie za cierpliwość i wyrozumiałość w trudnym okresie studiów i pisania pracy.

Temat opracowany na podstawie materiałów zebranych w badaniach na terenie województwa piotrkowskiego w roku 1977.