Rozwój systemu fonetyczno-fonologicznego dzieci w wieku przedszkolnym (wybrane problemy)

Abstract

Zmieniająca się rzeczywistość społeczna, kulturowa, cywilizacyjna powoduje, że warunki rozwoju językowego dzieci ulegają zmianie. Pierwsze doświadczenia językowe są niezwykle ważne dla rozwoju dzieci, mają wpływ na sukcesy w procesie edukacji. Celem moich badań było ustalenie, jak u współczesnych dzieci przebiega proces nabywania systemu fonetyczno-fonologicznego, jak przedszkolaki radzą sobie z realizacją głosek języka polskiego. Swoje zainteresowania badawcze skoncentrowałam na takich dźwiękach mowy, które zgodnie ze statystycznym modelem rozwojowym pojawiają się wcześnie (ś, ź, ć, dź, s, z, c, dz, l). Ponadto analizowałam umiejętność artykulacji głosek, które ze względu na stopień trudności realizacyjnej, pojawiają się zwykle później w procesie rozwojowym (sz, ż, cz, dż, r). Swoje badania przeprowadziłam w dwóch grupach wiekowych: dzieci obecnie trzyletnich, które zostaną objęte obowiązkiem szkolnym w wieku 6 lat oraz w grupie obecnych sześciolatków, które w myśl aktualnych przepisów mogą, ale nie muszą rozpocząć nauki w wieku 6 lat. Wyniki moich badań dowodzą, że poziom rozwoju systemu fonetyczno-fonologicznego współczesnych przedszkolaków w wieku 3 i 5 lat jest niższy niż przewiduje to statystyczny model rozwojowy.

The conditions of language development are changing because of social and civilization changes. The first language experiences are very important to children, in their further language development and successes in their education. The goal of my research was to check how contemporary children acquire the phonetic-phonological system, how they deal with pronunciation of Polish phonemes. I did research on phonemes which should appear in early stages of child's development (ś, ź, ć, dź, s, z, c, dz, I). Apart from that, I checked the children’s pronunciation of phonemes which are more difficult to realize and which appear in later stages of language development (sz, ż, cz, dż, r). I did my research with children in two groups: children who are 3 now, and they will have to go to school when they will be 6, and the second group - children who are 6 now and they have two options - it means that they can go to school now (when they are 6) or they can go to school next year, when they will be 7. The results of my experiments show that the level of development of phonetic-phonological system in preschool children at the age of 3 and 5 is lawer than the developmental model.