The Different Faces of Drama

Abstract

Artykuł przedstawia wykorzystanie teatru w celach niescenicznych, a zatem w takich, które nie stawiają wartości artystycznej ani doświadczenia estetycznego na pierwszym miejscu, lecz mają bardziej „praktyczne” zastosowanie. Może być ono dwojakie: 1. Teatr (drama) jako środek służący edukacji; 2. Teatr (drama) jako środek leczniczy (terapeutyczny). Drama w pedagogice może występować jako suwerenny przedmiot w szkolnym programie nauczania, a także jako metoda dydaktyczna i edukacyjna (często używana w nauce języków obcych oraz w wychowaniu obywatelskim). Może być rozumiana jako podstawowa zasada i treść rozwoju osobistego. W szerszym znaczeniu, teatr dziecięcy (sztuka teatralna grana przez dzieci) może być włączony do dramy w zastosowaniu edukacyjnym. Teatroterapia to zjawisko powstałe w końcu lat 70., a w latach 80. XX w. wprowadzono do teatru europejskiego niepełnosprawnych aktorów (z uszkodzeniem słuchu, niepełnosprawnością ruchową lub intelektualną, a także chorych psychicznie). W połowie lat 80. w Anglii, Francji, Hiszpanii, Belgii i Holandii istniała już znaczna liczba prawdziwych grup teatralnych złożonych głównie z aktorów z niepełnosprawnością intelektualną. Niektórzy z nich z czasem stali się profesjonalistami. Profesjonalna grupa teatralna aktorów z upośledzeniem umysłowym z Rotterdamu, o nazwie Maatwerk, założona przez Koerta Dekkera jako projekt Fundacji Pameijer w 1987 r., znana jest w Czechach z racji tourneć teatralnego, które tam odbyła. Maatwerk przedstawiła cykl inscenizacji z repertuaru klasycznego, angażując teatr uliczny i teatr dla dzieci. Grupa regularnie gra na własnej scenie, występuje gościnnie lub w telewizji publicznej, bierze udział w światowym festiwalu „Very Special Art”. Teatr regularnie organizuje tourneé - cztery razy występowali już w samej Republice Czeskiej (głównie pod egidą Instytutu Pedagogiki Specjalnej Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Palacky’ego w Ołomuńcu). Powyższe fakty świadczą jednoznacznie, że działalność Maatwerk to czysty teatr i sztuka. Nie ma tam miejsca na terapię, stąd grupa nie może być uznawana za formę parateatralną. Jest to jednak częściowa prawda, ponieważ zarówno przygotowanie artystyczne, jak i występy służą reedukacji i społecznej rehabilitacji, a w niektórych przypadkach także resocjalizacji aktorów. Ten rodzaj twórczości ma terapeutyczny charakter, gdyż posiada cechy przypisywane kształceniu (oddziaływaniu) specjalnemu, i z punktu widzenia dyscyplin parateatralnych należy do dramaterapii i teatroterapii.