Przez edukację do zrównoważonego rozwoju

Abstract

W monografii przedstawiona została geneza oraz naukowe, przyrodnicze, społeczne i pedagogiczne podstawy współczesnych działań zmierzających do zapewnienia zrównoważonego rozwoju życia na planecie Ziemia. Z tego względu niezmiernie ważne staje się, zdaniem autorki, podkreślenie szczególnego znaczenia ekologii jako interdyscyplinarnej nauki oraz wiedzy o prawach i prawidłowościach rządzących gospodarką przyrody. Przez wielu ludzi ekologia utożsamiana jest (czasem niesłusznie) z ochroną środowiska przyrodniczego człowieka, z wszelkimi pozytywnymi działaniami na rzecz środowiska, a także z ochroną przyrody. Tymczasem ochrona przyrody to działalność mająca na celu m.in. zachowanie bioróżnorodności, to racjonalna gospodarka zasobami, właściwe kształtowanie krajobrazu, opracowanie norm prawnych regulujących relacje między człowiekiem a przyrodą, to także organizowanie różnego rodzaju akcji społecznych propagujących tematykę ochroniarską. Ochrona środowiska natomiast ma na celu przeciwdziałanie szkodliwym wpływom człowieka na środowisko, zapobieganie jego dewastacji i degradacji. Ekologia stanowi więc naukową podstawę ochrony środowiska przyrodniczego. W pracy starano się wykazać, że znajomość głównych tendencji w rozwoju ekologii jako nauki jest nieodzowna nauczycielowi, jako podstawa prawidłowej interpretacji założeń podstaw programowych dotyczących zrównoważonego rozwoju, doboru treści nauczania do konkretnych jednostek lekcyjnych, a także przygotowania uczniów do ich rozumienia na poszczególnych etapach kształcenia. Konieczne jest także akcentowanie współczesnych tendencji w dydaktyce biologii, dotyczących zaznajamiania uczniów z historią badań biologicznych, w tym również ekologicznych, a także ukazywania uczniom procesu powstawania i pogłębiania wiedzy biologicznej. W monografii tej przedstawiona została rola i zadania edukacji ekologicznej w kontekście przewidywania celów, nowych strategii i metod kształcenia, prowadzących do uczynienia ludzi bardziej świadomymi, odpowiedzialnymi i funkcjonalnie lepiej przygotowanymi do stawienia czoła wyzwaniom związanym z zachowaniem jakości środowiska i życia. W monografii przedstawiono wyniki badań dotyczących poziomu wiedzy i świadomości ekologicznej i środowiskowej uczniów na różnych poziomach kształcenia. W książce tej zamieszczono także sprawdzone w toku badań przykłady rozwiązań dydaktycznych, uwzględniające założenia zrównoważonego rozwoju. Mogą one być wykorzystane przez studentów i nauczycieli przyrody, biologii i ochrony środowiska, jako wprowadzenie do pogłębionej analizy i organizacji własnej pracy dydaktycznej i wychowawczej, a także mogą inspirować do podejmowania innowacji dydaktycznych.