| dc.description.abstract | Przedmiotem monografii są zagadnienia dotyczące roli, pozycji i koncepcji obywatela w ponowoczesnym świecie oraz
kontekst i warunki, w jakich współcześnie mamy do czynienia ze zjawiskiem społecznej partycypacji. Punktem wyjścia
dla tego typu aktywności uczynione zostało zjawisko zmiany społecznej, która to tworzy swoistą ramę funkcjonowania
jednostki w społeczeństwie.
Ze względu na sposób ujęcia tematu zasadny stał się podział niniejszego opracowania na pięć rozdziałów. Pierwszy z
nich ma charakter wprowadzający, znalazły się w nim rozważania na temat zmiany społecznej jako punktu wyjścia dla
charakterystyki społeczeństwa globalnego okresu ponowoczesności. Szersze omówienie zjawiska zmiany wydaje się
uzasadnione, gdyż w odniesieniu do samego jej pojęcia spotkać się można z wielością interpretacji. Nie bez
znaczenia jest tutaj również impuls zmiany, jakim stać się może na przykład przejmowanie i adaptowanie wzorów
kulturowych w drodze dyfuzji. Kluczową zatem w tym względzie rolę przypisać należałoby sieciom społecznym,
w obrębie których następuje proces komunikacji, niezbędny dla wymiany kulturowych zasobów. W tym rozdziale omówiony
został również charakter zmiany społecznej, którą, zgodnie z założeniami ewolucjonistów, traktować należy jako
zjawisko spontaniczne, wymykające się społecznej kontroli. Z drugiej jednak strony krytyka, jakiej stanowisko to
zostało poddane, jednoznacznie wskazuje na rolę oddziaływań inicjowanych przez grupy społeczne czy nawet jednostki,
które korzystając z określonych zabiegów socjotechnicznych w mniejszym lub większym stopniu kształtują przebieg
procesów społecznych.
W rozważaniach na temat zmiany społecznej nie sposób pominąć obserwowanych współcześnie tendencji. Ponowoczesnej
wizji społeczeństwa globalnego poświęcony został rozdział drugi. Szczególna uwaga skupiona więc została na
procesach globalizacyjnych, na przełomie XX i XXI stulecia przybierających wyjątkowo intensywny i kompleksowy
charakter. Obserwujemy je we wszystkich niemal dziedzinach życia społecznego, począwszy od gospodarki, poprzez
kulturę, a na przestępczości zorganizowanej skończywszy. Ważny obszar stanowi także polityczny dyskurs
globalizacji, w obrębie którego podejmowane są zagadnienia związane z równowagą istniejącego systemu, tudzież
niebezpieczeństwem jego destabilizacji. Nie mniejsze znaczenie mają również: nowy ład informacyjny, nowe media,
elektroniczna demokracja czy konstrukcja globalnego obywatelstwa, które determinują wszelkiego rodzaju aktywność
polityczną w warunkach ponowoczesności.
Przedmiotem trzeciego rozdziału uczynione zostało zagadnienie zasobów w sieciach społecznych, ze szczególnym
uwzględnieniem informacji, co z kolei dało asumpt dla dokonania rozróżnienia pomiędzy kategorią społeczeństwa
sieciowego oraz społeczeństwa informacyjnego. W rozdziale czwartym natomiast znalazła się refleksja na temat
interakcji oraz więzi społecznej, z jaką mamy do czynienia w obrębie sieci, analizie poddana została również
sieciowa teoria kapitału społecznego. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, iż typ i charakter społecznych powiązań, w
obrębie których funkcjonuje jednostka, przesądzać może o tym, jak będzie ona postrzegana przez otoczenie, a kapitał
w postaci rozbudowanej sieci relacji, obok wsparcia emocjonalnego, zapewnić jej może dodatkowe możliwości
realizacji celów, w tym także stanowić istotny czynnik wywierania wpływu. W rozdziale tym omówiona też została
koncepcja luk strukturalnych oraz rola, jaka w procesie rozprzestrzeniania się określonych trendów przypada liderom
opinii.
Rozdział piąty podejmuje problematykę uczestnictwa obywatelskiego i politycznego w społeczeństwie sieciowym. Punkt
wyjścia stanowi omówienie tradycyjnych form uczestnictwa oraz wpływ, jaki na nie wywierają procesy globalizacyjne.
Nacisk położony został na znaczącą modyfikację roli państwa narodowego w obliczu tendencji globalizacyjnych i pewne
osłabienie kreowanych dotychczas przez nie podstaw dla demokratycznego uczestnictwa obywateli. Dodatkowo,
charakterystyczne dla struktury sieciowej heterogenizacja i pluralizm wydają się tworzyć przestrzeń dla
kształtowania się zróżnicowanych form uczestnictwa politycznego, utożsamianego przecież z wywieraniem przez
obywateli wpływu na decyzje rządzących. Obok decydentów politycznych i ekonomicznych, na globalną scenę polityczną
wkraczają obywatele i dzięki dostępnym im instrumentom zyskują w pewnych obszarach pozycję podmiotów sterujących,
zdolnych do efektywnego formowania przestrzeni publicznej wokół siebie. Egzemplifikacją tego rodzaju tendencji są
niewątpliwie nowe obszary obywatelskiego zaangażowania, kształtujące się po części dzięki możliwościom, jakie
stwarza korzystanie z instrumentów technologicznych. | pl |
