Psychoedukacja w procesie wspomagania rehabilitacji osób z niepełnosprawnością

Abstract

Książka, którą oddajemy w Państwa ręce, powstała w wyniku realizacji projektu badawczego przygotowanego przez pracowników Katedry Dydaktyki Specjalnej i Psychoedukacji Instytutu Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Poza obecnymi oraz byłymi pracownikami IPS w projekcie wzięli udział także pedagodzy-praktycy, co wzbogaciło przedstawianą problematykę o doświadczenia wyniesione wprost z codziennej działalności rehabilitacyjnej. Jest to niezwykle cenne, gdyż uzupełnia zawarte w książce propozycje programowe o rzeczywiste problemy, z których rozwiązaniem musi radzić sobie każdy zawodowo czynny pedagog specjalny, rehabilitant, terapeuta zajęciowy, czy też psycholog pracujący z osobami z niepełnosprawnością. Praca składa się z czterech części. Pierwsza z nich poświęcona jest teoretyczno- praktycznym podstawom konstruowania programów psychoedukacyjnych w pracy z osobami z niepełnosprawnością. Ze względu na zróżnicowane zastosowanie psychoedukacji, jej odmienne cele, trudno jest sformułować uniwersalną definicję. Istnieją jednak pewne elementy wspólne, które pozwalają stworzyć określenie bazowe. Tym zagadnieniom poświęcony jest pierwszy rozdział tej części. W następnych starano się zwrócić uwagę czytelników na istotne zagadnienia, które mogą pomóc w prawidłowym merytorycznie i metodycznie opracowaniu, realizacji i ewaluacji programu. Mogą być także pomocą (wskazaniem) do przeprowadzania modyfikacji gotowego programu psychoedukacyjnego, z którego chce skorzystać pedagog specjalny lub terapeuta. Druga część, dotycząca rozwijania zasobów osobowościowych dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, zawiera cztery rozdziały. Prezentowane teksty i zaproponowane programy psychoedukacyjne odnoszą się do kształtowania poczucia własnej wartości, rozwoju motywacji do nauki, empatii i społecznej komunikacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. W trzeciej części poruszone zostały zagadnienia wspierania rozwoju psychomotorycznego osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Wpływ stymulacji sensomotorycznej na poprawę funkcjonowania dzieci z niepełnosprawnością intelektualną ukazano na przykładzie pracy z dzieckiem z autyzmem. Następnie zaprezentowano program usprawniania umiejętności manualnych u uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Ostatni rozdział tej części ma na celu ukazanie możliwości stymulowania wyobraźni uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną za pośrednictwem aktywności plastycznej opartej na wzajemnie ze sobą powiązanych procesach ekspresji plastycznej i percepcji dzieł sztuki wizualnej. W ostatniej, czwartej części niniejszej monografii podjęto problem wspomagania rozwoju samostanowienia dorosłych osób z niepełnosprawnością, a więc rozwijania umiejętności życiowych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, potrzebnych do podjęcia przez nich aktywności zawodowej, oraz osiągania autonomii życiowej przez osoby z niepełnosprawnością ruchową.