Kraków mityczny : motywy, wątki, obrazy w utworach dla dzieci i młodzieży

Abstract

Mityczny oznacza pierwotny, odwołujący się do arche. Mityczny to sięgający początków, rozwijający się ab origine, powtarzający gęsta deorum, a zatem pełen mocy, objawiający się bardziej w opowieściach niż w obrazach. W Królewskim Mieście Krakowie opowiada się właściwie o wszystkim: o Błoniach, o parku Jordana, cmentarzu Rakowickim czy schodach do Collegium Novum. Kraków żyje opowieścią, do Krakowa jedzie się, żeby słuchać tych opowieści. Do mitycznych miejsc i znaków należą, jak wiadomo, ukształtowania przestrzenne: góry, dołu, obrzeży — wszystkie one, zwłaszcza w Krakowie, obrastają legendami i opowieściami: o hejnale, Lajkoniku, smoku i Krakusie, królewnie Wandzie, Św. Kindze i królowej Jadwidze, o mistrzu Twardowskim na kogucie. Układają je nie tylko anonimowi bajarze, a spisują historycy Jan Adamczewski i Michał Rożek. Tworzyli je i tworzą znakomici pisarze, m.in.: Józef Ignacy Kraszewski, Antonina Domańska, Deotyma, Zygmunt Nowakowski, wśród współczesnych natomiast Ludwik Jerzy Kern, Julian Kornhauser, Leszek Aleksander Moczulski, Beata Ostrowicka, Katarzyna Turaj-Kalińska, Ewa Stadtmüller czy zmarła kilka lat temu Dorota Terakowska. Niniejsza publikacja jest pierwszą próbą rozpoznania obecności motywów, wątków i obrazów mitycznego Krakowa w literaturze dla dzieci i młodzieży. Tom zawiera materiały z ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej przez Katedrę Literatury dla Dzieci i Młodzieży w Instytucie Filologii Polskiej oraz Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Akademii Pedagogicznej w Krakowie w dniach 3-4 grudnia 2007 roku. Konferencja odbyła się z okazji 750. rocznicy lokacji grodu Kraka, pod honorowym patronatem prezydenta miasta Krakowa profesora Jacka Majchrowskiego. To grudniowe spotkanie, pomyślane jako swoisty wstęp do badań nad „krakowską topiką”, stało się pretekstem do porównania różnych spojrzeń literaturoznawców, pedagogów, metodyków nauczania literatury i języka polskiego, a także przypomnienia wielu niesłusznie dzisiaj zapomnianych autorów i utworów związanych z Urbs celeberrima, jak wyraził się o Krakowie autor inskrypcji z Amsterdamu na XVII-wiecznym sztychu. Książka ta odzwierciedla różnorodność stanowisk prezentowanych podczas konferencji. Przypomina równocześnie o problematyce, którą z pewnością warto kontynuować w dalszych badaniach.