Królestwo Swebów : regnum in extremitate mundi

Abstract

Przedłożona Czytelnikowi książka przedstawiająca historię iberyjskiego królestwa Swebów jest pierwszą monografią poświęconą temu państwu i jego mieszkańcom, przygotowaną w języku polskim, nie jest jednak pierwszą polską publikacją na ten temat. Niewątpliwie palmę pierwszeństwa przyznać trzeba Jerzemu Strzelczykowi, który w roku 1981 opublikował artykuł na temat dziejów Swebów w Hiszpanii. Z przyczyn oczywistych objętość artykułu nie pozwoliła na omówienie w szerokim spektrum dziejów królestwa, jednak udało się autorowi zarysować zaskakująco pełny obraz tego fragmentu historii swebskiej i przedstawić wiele przemyśleń inspirujących do dalszych badań. Na pewno po części skierowały one moje zainteresowanie ku dziejom hiszpańskiego królestwa Swebów, choć już przedtem to państwo germańskie, leżące na peryferiach zmieniającego swą postać świata późnorzymskiego Zachodu, wydawało się równie ciekawe i tajemnicze, jak miejsce, w którym się znajdowało. Miejsce in extremitate mundi w pełnym tego słowa znaczeniu. „Miejsce, gdzie kończy się ziemia, a morze zaczyna”, jak napisał w narodowym poemacie Portugalczyków Louis Camóes (Onde terra acaba e mar comesa, L. Camóes, Os Lustados). Z pomysłem opracowania książki poświęconej położonemu w tym szczególnym miejscu królestwu Swebów nosiłem się od dawna, jednak przez lata zamiar ten hamowała świadomość, że bez kwerendy w wielkich ośrodkach badania historii późnoantycznej i bizantyńskiej, jak też bez poznania terenu dawnego królestwa i mało znanych w Polsce publikacji portugalskich i hiszpańskich na temat lokalnej historii i archeologii pomysł ten jest jedynie marzeniem. W jego realizacji pomogło wreszcie w latach 2005-2007 wsparcie finansowe projektu badawczego udzielone przez Komitet Badań Naukowych, pozwalające przeprowadzić badania i konsultacje w Wiedniu, Berlinie, Lizbonie i Bradze, za co składam wyrazy wdzięczności. Plemiona Swebów znane były historiografii rzymskiej od czasów Gajusza Juliusza Cezara, a w czasach, gdy w szkołach uczono jeszcze solidnie łaciny, każdy maturzysta wiedział coś o walkach toczonych z wodzem Swebów Ariowistem, które boski Juliusz opisywał z właściwą sobie zwięzłością stylu, ale bardzo ciekawie. Specjaliści zajmujący się prehistorią terenów Europy położonych na wschód od Renu i na południe od Dunaju od dawna wiodą ożywioną dyskusję na temat plemienia (czy też plemion) Swebów zajmującego, zdaniem Strabona, Tacyta i Kasjusza Diona, rozległe tereny w centralnej Europie aż po zachodnie ziemie dzisiejszej Polski i Czech. Nie będąc specjalistą w zakresie archeologii i zajmując się badawczo późnym cesarstwem rzymskim i królestwami barbarzyńskimi powstającymi na jego terytorium, nie czuję się kompetentny do zajmowania stanowiska w tych sporach i jedynie zwięźle przedstawiam wzmianki źródeł antycznych poświęcone Swebom przed ich pojawieniem się na terenach Imperium Romanum.