Militarne metody zapobiegania proliferacji broni masowego rażenia

Abstract

Celem pracy jest prezentacja militarnych metod zapobiegania proliferacji broni masowego rażenia w oparciu o podział opracowany na potrzeby niniejszego opracowania. Autor pokusił się także o próbę oceny skuteczności poszczególnych metod, przy zastrzeżeniu, że jednoznaczna i niebudząca wątpliwości ocena nie jest możliwa. Decyduje o tym przede wszystkim fakt, iż o przebiegu poszczególnych programów w zakresie rozwoju BMR decyduje wiele czynników (w tym właśnie czynników hamujących, mających znamiona metod zapobiegania proliferacji) i trudno o jednoznaczne rozdzielenie wpływów każdego z nich. Kolejnym celem pracy było zbadanie wpływu poszczególnych metod (szczególnie działań prewencyjnych i rozwoju systemów antyrakietowych – ale nie tylko) na sferę szeroko rozumianych stosunków międzynarodowych, przede wszystkim na kształtowanie architektury bezpieczeństwa na poziomie globalnym i regionalnym. Podbudowa teoretyczna pracy opiera się więc zarówno na aparacie pojęciowym typowym dla nauk o obronności i nauk o bezpieczeństwie, jak i na pojęciach rodem z nauk o polityce, przede wszystkim dotyczących stosunków międzynarodowych. Korzystano z metody analityczno-porównawczej. W obrębie technik analizy dokumentów zastosowano technikę analizy wewnętrznej, polegającej na poznaniu i wyjaśnieniu treści dokumentu, oraz analizy zewnętrznej, skupiającej się na okolicznościach towarzyszących powstawaniu dokumentów oraz na ich wpływie na bieg określonych wydarzeń. Praca składa się z czterech rozdziałów. Podział ten opiera się na typologii metod przeciwdziałania proliferacji broni masowego rażenia. W rozdziale pierwszym omówione zostały jawne metody proaktywne. Szczególną uwagę zwrócono na działania prewencyjne – uderzenie prewencyjne oraz wojnę prewencyjną. Powodem jest zarówno znaczenie działań prewencyjnych dla kształtu międzynarodowej architektury bezpieczeństwa, jak i liczne kontrowersje związane z ich implementacją (odnosi się to nie tylko do ich stosowania, ale także do groźby ich użycia, np. poprzez włączenie odnoszących się do nich zapisów do oficjalnych dokumentów państwowych). W rozdziale pierwszym omówiono także zagadnienia związane z przechwytywaniem, koncentrując się zwłaszcza na działaniach w ramach Proliferation Security Initiative. Rozdział drugi poświęcony został niejawnym metodom proaktywnym. Poszczególne podrozdziały odnoszą się do metod wyróżnionych w ramach tej grupy – ataków cybernetycznych oraz działań ukierunkowanych na eliminację potencjału intelektualnego, przybierających zasadniczo formę zabójstw naukowych związanych z pracami nad rozwojem broni masowego rażenia. Zaznaczyć należy, że informacje na temat niejawnych metod zapobiegania proliferacji broni masowego rażenia z oczywistych powodów są szczupłe i fragmentaryczne, a opisy dotyczące stosowania tego typu metod obfitują w przypuszczenia i niejasności. Rozdział trzeci, poświęcony czynnym metodom reaktywnym, skupia się na problematyce rozwoju systemów antyrakietowych (a dokładnie – antybalistycznych). Włączenie systemów antyrakietowych w poczet metod zapobiegania proliferacji BMR opiera się na założeniu, że osiągnięcie zdolności neutralizacji środków przenoszenia stanowić ma czynnik zniechęcający do proliferacji. Ostatni, czwarty rozdział omawia bierne metody reaktywne, koncentrując się na szczepieniach jako metodzie ochrony przed atakiem biologicznym.