Kim jestem? Kim jesteśmy? : antropologiczne i socjologiczne konteksty współczesnej tożsamości

Abstract

Pytanie zawarte w tytule książki, chociaż zawsze było ważnym pytaniem zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i zbiorowym, to w czasach nam współczesnych wydaje się mieć szczególne znaczenie. W odległych czasach, kiedy ludzkość żyła we względnie stałych, często izolowanych społeczeństwach jednorodnych kulturowo, odpowiedź na pytanie o to kim jestem i kim jest moja społeczność, była oczywista dla każdego kto wstępował w dorosłość. Obecne czasy wprowadzają zamęt w odpowiedzi na tak postawione pytania. Nie wystarczy już odkrycie tego kim jestem, ani kim jesteśmy, by posiadać odpowiedź na zawsze. W dzisiejszym wielokulturowym świecie, szybkiego masowego przemieszczania się ludzi, towarów czy idei, odkryć takich musimy dokonywać stale i wciąż doświadczać licznych dylematów z tym związanych. Obecnie zmianie uległo również podejście do klasycznie rozumianej tożsamości, powinniśmy ją wręcz kreować, a nie jedynie odkrywać. Wydaje się, że jedyną barierą dla tak pojętej kreacji jest nasza wyobraźnia. Dylematy mogą dotyczyć nie tylko subiektywnego poczucia tożsamości ale również relacji pomiędzy tożsamością jednostkową i społeczną. Problematyczna może być również tożsamość zbiorowa czy kulturowa. Przysparzać problemów może również tożsamość „negatywna”. Współczesny globalny, wielokulturowy świat naraża jednostki na dysonans w związku z oddziaływaniem na nie wielości, często sprzecznych, różnorodnych norm kulturowych, które doprowadzają do funkcjonowania w świecie wielokrotnych tożsamości, wartości, rodzajów więzi społecznych, a tym co może połączyć tożsamość ludzi różnych miejsc świata jest konsumpcjonizm, tożsamość konsumpcyjna i hedonistyczna. Tak można by w ogromnym skrócie odwołać się do pierwszych tekstów przygotowanego przez nas tomu. Postaraliśmy się zestawić każdy z rozdziałów jako inną płaszczyznę związaną z poczuciem tożsamości. Znalazły się w nich zagadnienia dotyczące wielokulturowości, globalizacji i przygodności (w części I), narodu, polityki i społeczeństwa (w części II), przeszłości, pamięci zbiorowej i kultury tradycyjnej (w części III) oraz pograniczy, migracji i problematyki mniejszości (w części IV).