Dialog z tradycją w poezji nie tylko dla dzieci

Abstract

Studium jest próbą nakreślenia perspektyw intertekstualnej interpretacji wybranych tekstów, adresowanych nie tylko do młodego pokolenia, oraz próbą odkrycia sposobów, w jaki nawiązują one dialog z tradycją, głównie literacką. Interpretacje w aspekcie takiego dialogu dotyczą tu głównie bajkowych tekstów, które mogą być lekturą wielopokoleniową – dziadków lub rodziców z dzieckiem. W wielu utworach autorzy stosowali bajkowe strategie intertekstualne, kreując międzypokoleniowość ich adresata. Występują w nich nawiązania zarówno do bajki magicznej: jej formuły początku i sytuacji wstępnej, jak i do bajki zwierzęcej, alegorycznej czy narracyjnej. W prowadzonych analizach odniesień intertekstualnych najistotniejsze będą rozpoznania: jakie znaczenia zyskują elementy przeniesione do nowej struktury, jakie miejsca w niej zajmują oraz jaką funkcję pełni ich włączenie w nową całość. Celem studium jest zatem wskazanie wielorakich odniesień i powiązań intertekstualnych w poezji dla dzieci, które ujawniają się przez konstrukcję świata przedstawionego, przemodelowanie motywów znanych z tradycji, jak również przez specyficzną konstrukcję podmiotu lirycznego, warstwy brzmieniowej lub znaczeniowej tekstu. Dialog z tradycją omówiony zostanie na podstawie analizy porównawczej wierszy dawnych i współczesnych, wybranych z kilkudziesięciu tomików oraz antologii. Analiza prowadzona będzie metodą odkrywania znaczeń wpisanych w znak językowy – metodą odkrywania znaków kulturowych, słów-kluczy i tworzonych pól semantycznych, metodą ujawniania reguł budowy, zasad spójności i organizacji semantycznej elementów zapożyczonych w nowym kontekście. Takie podstawowe sposoby zostaną zastosowane do badań struktur (powierzchniowej i głębokiej), poszukiwania ich funkcji oraz odkrywania nowych znaczeń w wybranych wierszach dziecięcych, których nadrzędnym elementem dialogu jest zabawowość i edukacyjność. Niektóre intertekstualne interpretacje zmierzać zatem będą w stronę pajdialnych znaczeń kontekstualnych.