Szkoła twórcza w odtwórczym świecie

Abstract

Zbiorowe opracowanie opatrzone zostało tytułem SZKOŁA TWÓRCZA W ODTWÓRCZYM ŚWIECIE. Naczelnym pojęciem jest „szkoła twórcza”, bo taką być powinna. To ruch nowego nauczania w pierwszej połowie XX w. sformułował pojęcie szkoły twórczej i szkoły aktywnej. Autorem pojęcia szkoły twórczej jest Henryk Rowid (1877–1944), a szkoły aktywnej psycholog szwajcarski Adolf Ferriere (1879–1960). Idee obu koncepcji nauczania utrzymują się w Polsce i w XXI w. w postaci Towarzystwa Szkół Twórczych i Stowarzyszenia Szkół Aktywnych. Do Towarzystwa należą z Krakowa dwa licea: I i II Liceum Ogólnokształcące, a do Stowarzyszenia V Liceum Ogólnokształcące. Uczniem II Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie był Henryk Rowid, wtedy jeszcze występujący pod nazwiskiem Naftali Herz Kanarek. Szkoła twórcza promuje Kraków, promuje kształcenie nauczycieli w tym mieście, niech jednym z wielu dowodów będzie fakt, że podstawowym życzeniem profesora Shunji Tanabe z Japonii było zorganizowanie wizyty w szkole twórczej, w II Liceum Ogólnokształcącym. To co zobaczył w tej Szkole, wywołało autentyczne zdumienie. Zamieszczone w tej książce teksty ułożyły się w trzy dające się logicznie wyodrębnić części. Każdą z nich otwiera opracowanie o największej ogólności i łączące się z koncepcja szkoły twórczej, a występują w niej aktywni i podmiotowo traktowani uczniowie oraz twórczo działający nauczyciele. Pierwsza część, o sporej dozie krytycyzmu wobec współczesnej szkoły, zawiera teksty, których autorzy, w emocjonalnym lub w chłodnym sposobie narracji pokazują utrudnienia w działaniu szkoły twórczej i pracującej w niej nauczycieli. Emocjonalne, ale wypływające z dobrego rozpoznania pracy szkoły przemyślenia zaprezentował historyk edukacji prof. dr hab. Ryszard Kucha, który chciałby wskrzesić H. Rowida. W szkole twórczej, aktywnej, ważna jest osobowość nauczyciela, przez Jana Władysława Dawida nazwana duszą nauczycielstwa. Od przypomnienia, co pod pojęciem duszy nauczycielstwa rozumiano dawniej, jak jest traktowana współcześnie, zaczyna się druga część książki. Autorzy z kraju i z zagranicy z części budują osobowość nauczycieli szkół różnych stopni, ujawniają zagrożenia, które wpływają na zmiany osobowości, w końcowej zaś części pokazują jak wygląda współczesne kształcenie nauczycieli w kilku krajach. Istotą szkoły twórczej jest podmiotowe traktowanie ucznia. Tę zasadę w różnym ujęciu i wobec dzieci z różnymi potrzebami edukacyjnymi i wychowawczymi zaprezentowali polscy pedagodzy. Niektóre elementy wchodzące w skład podmiotowego ujęcia roli ucznia pokazane zostały na przykładzie konkretnych instytucji, np. Wiosek Dziecięcych SOS. Dwa teksty odnoszą się do płci, do faktycznego i prawnego traktowania płci w edukacji. Wstępy, wprowadzenia do opracowań zbiorowych ukierunkowują czytelników, wybawiają od żmudnej lektury, niemoralnie reklamują zalety, których tam nie ma. Wprowadzenie, które poprzedza tę książkę nie spełnia żadnego z zaprezentowanych warunków.