Skład mineralny i właściwości antyoksydacyjne mleka ludzkiego. Wybrane aspekty

Abstract

Celem pracy było zbadanie wpływu faz laktacji, wieku kobiet oraz liczby przebytych ciąż na zawartość rtęci, pierwiastków biogennych (sodu, potasu, magnezu, wapnia, cynku, miedzi i żelaza), glutationu zredukowanego oraz aktywności enzymów antyoksydacyjnych (miedziowo-cynkowej dysmutazy ponadtlenkowej, peroksydazy glutationowej i reduktazy glutationowej) w mleku ludzkim. Celem dodatkowym było określenie współzależności pomiędzy stężeniem badanych metali oraz ich zawartością a glutationem zredukowanym i aktywnością enzymów antyoksydacyjnych w siarze i mleku przejściowym. Materiał do badań stanowiły próbki mleka (n=300) pobrane od kobiet pochodzących z obszaru województwa małopolskiego, będących w wieku od 20 do 37 lat. Próbki mleka zostały pobrane w dwóch fazach laktacji: były to siara (pomiędzy 1. a 3. dniem po porodzie) oraz mleko przejściowe (pomiędzy 4. a 14. dniem). Biorąc pod uwagę wiek kobiet oddających materiał do badań, zebrane próbki siary i mleka przejściowego podzielono na trzy grupy wiekowe: 20–25 lat – I grupa wiekowa, 26–31 lat – II grupa wiekowa, 32–37 lat – III grupa wiekowa. Dodatkowo dokonano podziału mleka pod względem liczby urodzonych przez kobietę dzieci na mleko pochodzące od pierworódek (1 dziecko) i mleko pochodzące od wieloródek (2 lub więcej dzieci). Pomiar zawartości pierwiastków biogennych (Na, K, Ca, Mg, Zn, Cu, Fe) został przeprowadzony metodą płomieniowej atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej (FAAS) przy użyciu spektrofotometru Cole-Palmer model BUCK 200A. Analizę zawartości rtęci przeprowadzono metodą atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej techniką zimnych par (CVAAS) przy użyciu analizatora MA-2000. Oznaczanie poziomu glutationu zredukowanego (GSH) przeprowadzono metodą Ellmana (1959). Ponadto w badanych próbkach mleka oznaczono aktywność dysmutazy ponadtlenkowej (Cu/Zn-SOD), peroksydazy glutationowej (GPx) oraz reduktazy glutationowej (GR), wykorzystując zestawy do analizy antyoksydantów firmy Randox (RANDOX Laboratories Ltd. United Kingdom). Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem testu t-Studenta i testu U Mann-Whitney’a przy użyciu licencjonowanego programu Statistica 9,0 firmy Stat Soft. Wyniki przeprowadzonych badań ujawniły, że faza laktacji, wiek kobiet oraz liczba urodzonych dzieci nie wpływają na zawartość sodu, potasu i miedzi w mleku ludzkim, natomiast zawartość magnezu i żelaza jest zależna od fazy laktacji. Zawartość wapnia, podobnie jak zawartość cynku w mleku kobiet, jest zależna od fazy laktacji i wieku kobiety. Ponadto czynnikiem istotnie wpływającym na zawartość wapnia w mleku jest liczba urodzonych dzieci. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie rtęci we wszystkich próbkach mleka i wykazano, że jej zawartość jest wyższa w mleku kobiet starszych w porównaniu z mlekiem kobiet młodszych. Odnotowano, że aktywność Cu/Zn SOD i GSH-Px nie zmienia się w czasie laktacji i jest niezależna od wieku kobiet oraz liczby urodzonych dzieci, natomiast zawartość glutationu zredukowanego i aktywność reduktazy glutationowej w mleku zależy jedynie od fazy laktacji. Analiza korelacji pozwoliła stwierdzić występowanie zarówno dodatnich, jak i ujemnych korelacji pomiędzy badanymi parametrami w próbkach siary i mleka przejściowego, które w większości przypadków były korelacjami umiarkowanymi lub słabymi. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono dynamiczne zmiany składu jakościowego mleka w czasie laktacji zależne od wieku i liczby przebytych ciąż.