Przechodzenie absolwentów studiów geograficznych na rynek pracy. Proces, czynniki, predykcja

Abstract

Tranzycja, czyli przechodzenie absolwentów poszczególnych szczebli edukacji do zatrudnienia, jest uważana za jeden z bardziej złożonych procesów zachodzących we współczesnym społeczeństwie. Decydują o tym jego wielorakie uwarunkowania i konsekwencje. Głównym celem pracy było wyjaśnienie uwarunkowań, mechanizmów, przebiegu i determinant procesu tranzycji absolwentów uczelni wyższych w Polsce na przykładzie absolwentów kierunku geografia. Realizacji celu głównego służyły następujące cele szczegółowe, które jednocześnie odnoszą się do czterech podstawowych funkcji, jakie powinna spełniać geografia społeczno-ekonomiczna, czyli funkcji informacyjno-diagnostycznej, teoretyczno-wyjaśniającej, prognostycznej oraz planistyczno- -decyzyjnej. Cele pracy określają jej układ. Książkę rozpoczyna prezentacja przesłanek do podjęcia tematu badań, usytuowanie problematyki w strukturze badań z zakresu geografii społecznej oraz przedstawienie metodologicznej płaszczyzny opracowania. Znajdują się tu także rozważania dotyczące kluczowych procesów, tj.: transformacji gospodarczej, integracji europejskiej, globalizacji, kształtujących współczesny obraz szkolnictwa wyższego, powodujących ewolucję roli uniwersytetu w rozwoju społeczno-gospodarczym i nadających kierunek zmian w relacji uczelnia–rynek pracy. Rozdział drugi ma charakter teoretyczno-wyjaśniający procesy przechodzenia populacji absolwentów szkół wyższych na rynek pracy. Przedstawiono w nim skutki oddziaływań wymienionych wcześniej procesów na różne sposoby tranzycji absolwenckich. W sposób pogłębiony ukazano specyfikę przechodzenia osób z wyższym wykształceniem z etapu edukacji do zatrudnienia z perspektywy teorii rynku pracy, powstałych na gruncie nauk ekonomicznych, socjologicznych oraz psychologicznych. Dokonano analizy koncepcji zatrudnialności jako swoistego podejścia uczelni do kwestii przyszłości zawodowej absolwentów w obecnych uwarunkowaniach rynku pracy i rynku usług edukacyjnych. Rozdział trzeci zawiera diagnozę sytuacji geografów na rynku pracy. Ponieważ tranzycje absolwenckie zachodzą w określonej rzeczywistości społeczno-ekonomicznej, rozdział rozpoczyna charakterystyka (czasowa i przestrzenna) uwarunkowań wchodzenia polskich absolwentów na rynek pracy w ostatnim dwudziestoleciu. W tym zakresie uwagą objęto dynamikę liczby oraz zmiany kierunkowe absolwentów szkół wyższych, które decydują o natężeniu i specyfice kompetencyjnej podaży pracowników. Próbie ustalenia czynników, które wpływają na rezultaty tranzycji, poświęcono rozdział czwarty. Punktem wyjścia do rozważań w tym rozdziale był fakt, że w świetle teorii rynku pracy występuje szereg determinant warunkujących pomyślność przechodzenia absolwentów szkół wyższych z etapu edukacji do zatrudnienia. Realizacji celów prognostycznych oraz odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można dokonywać predykcji rezultatów tranzycji, służy piąty rozdział pracy. Postępowanie w tym zakresie oparto na założeniu, że istotą tranzycji jest łączne i jednoczesne współdziałanie wielu zmiennych, które w rezultacie dzielą badaną populację na naturalne podzbiory – w tym przypadku podzbiór absolwentów pracujących i podzbiór absolwentów pozostających bez pracy. Szósty rozdział pracy ma charakter aplikacyjny i jest próbą wsparcia jednostek geograficznych w zakresie efektywnego planowania oraz realizowania polityki rozwoju studiów na kierunku geografia. Ukazane w nim zostały działania i narzędzia, które mogą być zastosowane przez uczelnie wyższe do zapewnienia konkurencyjnej pozycji przyszłych absolwentów na rynku pracy. Książkę zamykają wnioski końcowe, wynikające zarówno z badań teoretycznych, jak i empirycznych.