W stronę lektury. Propozycje tekstów do opracowania lekcyjnego dla uczniów szkół podstawowych oraz gimnazjów

Abstract

Niniejsza książka wyrasta z kilkunastoletnich doświadczeń szkolnych i naukowej obserwacji autora oraz w pewien sposób wpisuje się w zarysowane wyżej dylematy nauczycielskie. Część bowiem zgromadzonych w niej projektów lekcyjnych powstawała z myślą o szkole gimnazjalnej. Inne miały być realizowane w klasach IV–VI szkoły podstawowej. Eksperymentalnie, dla poszukiwania perspektywy porównawczej, wszystkie one były próbowane na różnych poziomach kształcenia, w różnych zespołach uczniowskich, podlegały również rozmaitym transformacjom, także odświeżeniu ze względu na zachodzące zmiany – tak w samych kolejnych pokoleniach uczniów, jak i w rzeczywistości społeczno-kulturowej, na której przeogromny wpływ wywierał oraz ciągle wywiera dynamiczny rozwój technologii komputerowej i informacyjnej. Część z nich, zaprojektowana i opisana przed laty, została poddana na nowo metodycznej refleksji. Wymagało to dosyć wyraźnych zmian – pewne partie tekstu pierwotnie publikowanego zostały usunięte, inne dodane, niektóre zaś znacząco zmienione. Kolejna grupa projektów powstawała później, niejako „na bieżąco” dokumentowała zachodzące zmiany – u uczniów, w ich sposobie odbioru świata, ale i w metodyce, która musi przecież uwzględniać zmieniającą się sytuację, odmienne otoczenie kulturowe dorastających pokoleń dzieci i młodzieży. Zazwyczaj także one poddane są rozmaitym modyfikacjom – okazuje się bowiem, że w szkole nic nie jest raz na zawsze, a kilka lat czasem zmienia zupełnie optykę w sposobie patrzenia na edukacyjną praktykę. Jeszcze inne projekty, wcześniej niepublikowane, są zapisem najnowszych nauczycielskich doświadczeń, chociaż dojrzewających wcześniej, próbowanych w rozmaitych kontekstach lekcyjnych. Wszystkie one zaś wyrastają na podłożu wieloletniej praktyki autora – kilkunastu lat spędzonych w szkole podstawowej, gimnazjum, liceum, a także za uniwersytecką katedrą, w edukacji dzieci, młodzieży oraz dorosłych, przygotowujących się do egzaminu maturalnego w ramach szkół kształcenia ustawicznego. Niniejsza książka dzieli się na trzy zasadnicze części. Pierwsza obejmuje zbiór artykułów, które odsłaniają sposoby pracy z utworami (i innymi przekazami kulturowymi) zogniskowanymi wokół tekstów mitycznych i pełniących podobną funkcję, a także dzieł bezpośrednio nawiązujących dialog z dziedzictwem starożytności. Druga część skupia się wokół propozycji opracowania lektur szkolnych. Zawiera projekty czytania trzech powieści, które obecnie można uznać za klasykę literatury dla dzieci i młodzieży (Most do Terabithii Katherine Paterson, Moje drzewko pomarańczowe José Mauro de Vasconcelosa, Zabić drozda Harper Lee), chociaż reprezentującą literaturę obcą, w niewielkim stopniu eksplorowaną w polskiej szkole. Trzecia część ma najluźniejszą formułę kompozycyjną – czytelnik może tam znaleźć propozycje pracy z poezją i prozą, dawniejszą i współczesną.