| dc.description.abstract | Powszechne przekonanie o podstawowym znaczeniu idei w procesie powstania
państwa pozostaje w sprzeczności z oceną znaczenia rozwoju jego terytorium.
Kształtowanie się bowiem terytorium państwa jest procesem niezwykle złożonym,
a zarazem ściśle związanym z formowaniem się państwa jako odrębnego
bytu politycznego. Terytorium jako wynik wydarzeń historycznych definiuje zarówno
granice zewnętrzne państwa, jak i wskazuje na podział wewnętrzny kraju
z uwzględnieniem różnic społeczno-ekonomicznych. W Polsce takie jednostki
przestrzenne noszą historyczną nazwę – ziem, podczas gdy w Europie można się
spotkać z terminami „kraj” lub „region”. Również rozwój terytorium Francji był
bardziej złożony niż powstanie samej idei państwa francuskiego. Odnosi się to
zarówno do procesu kształtowania się jej granic zewnętrznych, jak i formowania
się podziałów wewnątrz kraju.
Poniższa publikacja przyjmuje za cel analizę procesu kształtowania się przestrzennych
jednostek terytorialnych Francji w odniesieniu do jej współczesnych
regionów administracyjnych powstałych w 1982 roku.
Za wyborem Francji jako przedmiotu badań przemawia fakt, iż jest to jedyny
kraj europejski, który w procesie przestrzennej regionalizacji nie uwzględnił
przesłanek historycznych i kulturowych, a powstałe regiony wyrosłe z jednostek
planowania przestrzennego wytyczono jedynie na podstawie kryteriów ekonomicznych.
Powstałe regiony, będąc jednostkami administracyjnego podziału
Francji, w założeniach wspólnotowej polityki regionalnej mają stanowić w przyszłości
fundament zjednoczonej Europy, a więc funkcjonować jako regiony integralne.
Dlatego dla współczesnych procesów regionalizacji Europy istotne wydaje
się określenie znaczenia i trwałości podziałów historycznych, które niejednokrotnie
pokrywają się z podziałami kulturowymi.
Jako tło zróżnicowania przestrzennego Francji wykorzystano podział na departamenty,
zaliczane do subregionalnego układu przestrzennego. Wybór tego
poziomu administracyjnego do przeprowadzenia analizy wynika z niezmienności w czasie tego układu (w porównaniu z
gminami) oraz – jak już wspomniano – z faktu wykorzystania granic departamentów do wytyczenia granic współczesnych
regionów administracyjnych Francji.
Badania procesu kształtowania się struktur regionalnych są zatem bardzo
istotne zarówno ze względu na poznanie geograficznego zróżnicowania przestrzeni,
jak i z powodu współczesnej polityki regionalnej.
W badaniach oparto się zarówno na opracowaniach tekstowych, kartograficznych,
jak i na danych statystycznych.
W celu wykreślenia regionów geograficznych wykorzystano głównie mapy
tematyczne pochodzące z atlasu geograficznego Atlas 2000 – la France et le
Monde.
Regiony demograficzne i ekonomiczne poddano analizie na podstawie danych
źródłowych pochodzących z francuskich roczników statystycznych „Annuaire
statistique de la France” oraz z innych opracowań statystycznych Państwowego Instytutu Statystyki i Badań
Ekonomicznych (Institut National de la Statistique
et des Études Economiques – INSEE).
Główną metodą badań, obok wykorzystania opracowań tekstowych i kartograficznych,
jest analiza danych statystycznych. Na tej podstawie obliczono
wskaźniki dla departamentów, które przedstawiono w formie kartogramów
i kartodiagramów.
Zakres czasowy badań dla regionów administracyjnych Francji rozpoczyna
się od pierwszych podziałów wprowadzonych na jej terytorium w I wieku p.n.e.
Natomiast okres badań regionów demograficznych i ekonomicznych ze względu
na dostępność danych (pierwszy spis narodowy w 1801 roku) rozpoczęto od początku
XIX wieku. | pl |
