Fenomen ludzkiego cierpienia. Ujęcie filozoficzne, psychopedagogiczne i teologiczne

Abstract

Celem niniejszej książki jest analiza zagadnienia ludzkiego cierpienia w kontekście powszechnego doświadczenia ogólnoludzkiego, przeżywania przez każdego człowieka, z uwzględnieniem jego misterium oraz sensu. Celem jest ujęcie syntetyczne oraz ukazanie możliwości godnego przeżywania cierpienia w perspektywie odkrycia nie tyle jego istoty, ile przede wszystkim sensu. Zamiarem badawczym jest zatem ukazanie przyczyn i koncepcji cierpienia, zaprezentowanie tego zjawiska w sytuacji choroby przewlekłej i terminalnej, a także ukazanie wartości cierpienia – w perspektywie możliwości odkrywania sensu cierpienia, radzenia sobie w trudnej sytuacji cierpienia, aby spełniać się jako człowiek, z ukierunkowaniem ku pełni rozwoju własnego osobowego potencjału. Zastosowanie metody analizy i syntezy pozwala na przedstawienie współczesnych osiągnięć naukowych dotyczących omawianego zagadnienia. Ujęcie syntetyczne pozwala także na wyprowadzenie wniosków i podanie sugestii w odniesieniu do odkrycia sensu ludzkiego cierpienia. Książka ma zatem charakter interdyscyplinarny. Zawiera aspekty filozoficzne, teologiczne, psychologiczne, pedagogiczne, a także społeczne. Człowiek jest zainteresowany nie tylko przyczyną cierpienia, ale doświadczając go, uczy się radzenia sobie z cierpieniem, chce podwyższyć swoją jakość życia. To wiąże się z podjęciem wysiłku odkrywania sensu cierpienia, aby można było zmierzać ku pełnej realizacji własnego życia. W części pierwszej zaprezentowany jest filozoficzny rys fenomenu cierpienia. Ów rys dotyczy uzasadnienia istnienia cierpienia przez filozofów starożytności, związanego z pytaniami o przyczynę oraz cel zjawiska cierpienia, a także ujęcia cierpienia jako kategorii filozoficznej, z jego strukturą, paradoksem, jak również ze wskazaniem na jego wartość. Cierpienie jest także ważnym tematem refleksji psychologicznej. Chodzi zarówno o trudne sytuacje, z jakimi człowiek zmaga się przez całe życie, jak i o reakcje czy postawy wobec nich. Stąd w części drugiej ukazany jest wymiar psychopedagogiczny cierpienia w chorobie – w perspektywie sensu i jakości życia, z uwzględnieniem sytuacji chorób przewlekłych i terminalnych – na podstawie wybranych koncepcji zdrowia, choroby oraz sensu życia. Najpełniejsze jednak ujęcie fenomenu ludzkiego cierpienia, a dokładnie jego sensu, jednocześnie najlepiej ukazujące również samo określenie fenomen w odniesieniu do podejmowanego tu zagadnienia, prezentowane jest w teologii chrześcijańskiej. W tradycji chrześcijańskiej istnienie cierpienia, jego ostateczna przyczyna, a także możliwości odkrycia jego wartości zbawczej w perspektywie cierpiącego Jezusa Chrystusa, jest przedmiotem głębokiej egzegezy. Obliguje to do podjęcia w ostatniej, trzeciej części książki kwestii zbawczej wartości cierpienia w ujęciu chrześcijańskim, a ściśle biorąc z punktu widzenia teologii katolickiej. Każda część książki zawiera dwa rozdziały, które są podzielone na podrozdziały i kończą się podsumowaniem. Wskazane są też pewne sugestie dotyczące możliwości wieloaspektowej refleksji nad fenomenem ludzkiego cierpienia, koncepcjami zjawiska cierpienia, jego przyczyną, zmaganiami i trudem w sytuacji choroby przewlekłej i terminalnej, a także sensem cierpienia i jego wartością zbawczą.