Nauczyciele wczesnej edukacji wobec problemu diagnozowania specyficznych trudności w uczeniu się

Abstract

Praca składa się z dziewięciu rozdziałów. Pierwszy z nich poświęcony został historii badań nad dysleksją i dyskalkulią rozwojową. Przegląd dokonań światowych i krajowych doprowadził autorkę do spostrzeżenia, że problem specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania cieszy się od dawna dużym zainteresowaniem ze strony specjalistów i badaczy z różnych dziedzin. Znacznie mniej poznane jest natomiast zagadnienie specyficznych trudności w uczeniu się matematyki. Wieloaspektowość dyskalkulii wskazuje na to, że zagadnienie wymaga dalszych analiz teoretycznych i badań empirycznych, ponieważ jest naukowo mniej spenetrowane niż dysleksja. Rozdział drugi traktuje o specyficznych trudnościach w uczeniu się czytania i pisania. Zaprezentowano w nim podstawowe terminy specjalistyczne, etiologię zaburzeń dyslektycznych oraz typy dysleksji. Zwrócono również uwagę na objawy ryzyka dysleksji i zaburzeń dyslektycznych w poszczególnych okresach rozwojowych. Rozdział trzeci jest kontynuacją rozważań nad specyficznymi trudnościami w uczeniu się, tym razem w zakresie matematyki. Uznano za zasadne przedstawienie definicji dyskalkulii rozwojowej, a także jej przyczyn, symptomów i form. W rozdziale czwartym dokonano charakterystyki modelu diagnozowania dysleksji rozwojowej. Zwrócono uwagę, iż najwyższy wskaźnik efektywności w zakresie niwelowania braków i wyrównywania szans edukacyjnych osiąga się w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. Dlatego rola wczesnej diagnozy przeprowadzonej przez nauczycieli i specjalistycznej interwencji psychopedagogicznej jest niezwykle istotna dla minimalizowania specyficznych trudności w uczeniu się. Model diagnozowania dyskalkulii rozwojowej jest z kolei przedmiotem rozdziału piątego. Należy podkreślić, że diagnoza dyskalkulii rozwojowej jest wynikiem interdyscyplinarnego i wielozadaniowego postępowania diagnostycznego. Rozdział szósty stanowi przegląd metod, technik i narzędzi służących do wczesnej diagnozy ryzyka specyficznych trudności w uczeniu się. Opisano tu profesjonalnie przygotowane i opracowane metody oraz narzędzia diagnostyczne, a co za tym idzie, niezwykle użyteczne w diagnozie przedszkolnej i szkolnej (tzw. diagnozie nauczycielskiej). W rozdziale siódmym omówiono mającą kluczowe znaczenie sylwetkę nauczyciela wczesnej edukacji jako diagnosty. Celem autorki w tej części monografii jest przedstawienie pożądanych umiejętności diagnostycznych i terapeutycznych nauczycieli wczesnej edukacji oraz ważnych cech, które predysponują do celowego diagnozowania i zaspokajania specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów. Konieczne stało się również zaprezentowanie portretu nauczyciela-diagnosty w świetle nowych regulacji MEN, a także zagadnienia doskonalenia nauczycieli wczesnej edukacji w zakresie pracy z dziećmi ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jako nieodłącznego elementu rozwoju zawodowego nauczyciela. W rozdziale ósmym zostały zaprezentowane metodologiczne podstawy badań empirycznych, obejmujące przede wszystkim ich przedmiot, cele, problematykę, jak również metody, techniki i narzędzia badawcze. Rozdział kończy charakterystyka grupy badawczej. W ostatnim, dziewiątym, rozdziale monografii zamieszczona została analiza wyników badań własnych. Zwieńczenie pracy stanowi zebrany materiał ilustrujący stan przygotowania nauczycieli wczesnej edukacji do rozpoznawania u dzieci ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się.