Kościół katolicki i nowa lewica. Dwie tradycje - dwa spojrzenia

Abstract

Celem tej książki będzie odpowiedź na pytanie, jakie są podobieństwa i różnice w programach proponowanych przez partie trzeciej drogi i Kościół katolicki. By jej udzielić, przedstawię specyfikę obu koncepcji, porównam je w formie, jaką obecnie przybrały, postaram się też odnaleźć kwestie, w których mówią jednym głosem, oraz te, w których zasadniczo się różnią. W tym celu zamierzam posłużyć się takimi źródłami, jak: dokumenty Kościoła katolickiego (np. encykliki papieskie, Katechizm Kościoła Katolickiego), opracowania i podręczniki dotyczące nauczania społecznego (np. Katolicka nauka społeczna. Studium historyczno-doktrynalne autorstwa ks. Józefa Majki lub Kompendium nauki społecznej Kościoła). W analizie programu socjaldemokratów pomogą mi deklaracje programowe jej przywódców i ich doradców, opracowania naukowe, artykuły z prasy oraz witryn internetowych, poświęconych m.in. trzeciej drodze. Pewnym utrudnieniem jest fakt, że źródła te zasadniczo różnią się jakością. Materiały dotyczące nauki społecznej Kościoła pochodzą z jednego ośrodka, dlatego też są uporządkowane i w kwestiach doktrynalnych jednogłośne. Zanim trafią do odbiorcy, muszą zostać zaakceptowane przez odpowiedni organ władzy kościelnej. Nie może więc być mowy o wewnętrznych sprzecznościach. Ponadto nauka społeczna Kościoła wypowiada się w większości kwestii wprost, nie pozostawiając miejsca na niejasności lub zupełnie dowolne interpretacje. Natomiast źródła dotyczące trzeciej drogi są pełne niedomówień i niezgodności. Pewne kwestie są jedynie wspomniane. Dodatkowym problemem jest to, że nie ma jednego oficjalnego wzoru trzeciej drogi. Każde partia socjaldemokratyczna posiada swój własny model, który realizuje w polityce wewnętrznej. Książka ta składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym scharakteryzuję trzecią drogę, przyczyny jej powstania oraz centralne wartości. Odpowiem również na pytanie, czy program ten jest faktyczną alternatywą wobec socjalizmu i kapitalizmu, czy też jest po prostu nieco zmienioną kontynuacją programu socjalistycznego. W drugim rozdziale przedstawię krótką historię nauki społecznej Kościoła, omówię nauczanie Jana Pawła II, Benedykta XVI, Franciszka oraz postaram się odnaleźć cechy konstytuujące specyficzny punkt widzenia Kościoła katolickiego na sprawy społeczne. W trzecim rozdziale porównam doktrynę socjaldemokratyczną z katolicką nauką społeczną na trzech płaszczyznach: państwa i jego roli, proponowanej wizji społeczeństwa oraz życia ekonomicznego. Będę też próbowała odpowiedzieć na postawione wyżej pytania: co łączy, a co dzieli nauczanie społeczne Kościoła i trzecią drogę oraz dlaczego te dwa programy, pomimo że wyrosły z dwóch historycznie przeciwstawnych nurtów, w pewnych sprawach wydają się do siebie zbliżone. Na końcu omówię nowy nurt w brytyjskiej lewicy, zwany Blue Labour, mający być lekarstwem na porażkę wyborczą Partii Pracy w wyborach w 2010 roku.