Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich
View/ Open
Author:
Popiołek, Bożena
Publisher:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-isbn:
978-83-8084-114-7
978-83-8084-138-3 (e-ISBN)
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-issn: 0239-6025
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-iso: pl
Subject:
kobietyPolska
szlachcianki
mentalność kobiet
wartości religijne
eschatologia
korespondencja
poezja kobieca
udział kobiet w wydarzeniach politycznych
Date: 2018
Metadata
Show full item recordDescription:
Wydanie II poszerzoneAbstract
Spór o kobietę, jej równość bądź niższość, rolę jaką powinna pełnić i pełniła w społeczeństwie,
jej możliwości intelektualne i aspiracje, które mogła rozwinąć
lub też musiała z nich zrezygnować, toczył się od wieków, przybierając różny
charakter i zakres. Zarówno obrońcy praw kobiet, jak i ich zagorzali przeciwnicy
prezentowali rozmaite stanowiska, często skrajne i zajadłe, to znów umiarkowane
i wyważone.
Podejmowane badania nad historią kobiet w Polsce koncentrują się głównie
na określeniu miejsca i roli kobiety w społeczeństwie staropolskim. Zwraca się
w nich uwagę na rosnącą aktywność ekonomiczną kobiet — głównie mieszczanek
i chłopek — ich gospodarność, zaradność i udział w życiu publicznym. Znikomą
wagę przywiązuje się natomiast do działalności ekonomicznej szlachcianek, jakby
z góry zakładając, że ich życie polegało głównie na próżnowaniu i czerpaniu
korzyści z pracy pozostałych grup społecznych.
Przyjętej hierarchii wartości, istniejącej w kobiecym świecie w czasach Augusta
II odpowiada podział tematyczny pracy. Składa się ona z trzech rozdziałów. Pierwszy
poświęcony został Wartościom religijnym i eschatologii. Dotyczy wartości religijnych
uznawanych przez kobiet (Bóg, święci, religia), wydzielonych na podstawie
funkcjonującej w źródłach kobiecych hierarchii ważności. Za podstawę tej hierarchii
przyjęłam częstotliwość występowania danych wartości w badanym materiale
źródłowym. Omówiono w nim stosunek kobiet staropolskich do kwestii wiary,
problem ich religijności i eschatologii. Przedstawiono też stosunek kobiet do problematyki
śmierci i związanego z nią ceremoniału pogrzebowego. Zdecydowałam
się na szersze zobrazowanie tego zagadnienia, gdyż zajmowało ono wiele miejsca
w badanych źródłach kobiecych. Szeroko reprezentowane są tutaj — poza korespondencją
— poezja kobieca, testamenty, modlitewniki i źródła epigraficzne.
Rozdział drugi poświęciłam Wartościom indywidualnym i wspólnym, funkcjonującym
w mentalności ówczesnych kobiet. Do najczęściej wymienianych wartości
indywidualnych (prywatnych) należy zdrowie, miłość, małżeństwo i macierzyństwo,
ród i rodzina, fortuna, edukacja, a na nieco dalszym planie funkcjonują
wartości wspólne — ojczyzna, król, sejm i sejmiki, sądy i trybunały. Podstawę źródłową
tego rozdziału stanowi głównie korespondencja, testamenty, intercyzy małżeńskie,
regestry i inwentarze.
W rozdziale trzecim — Kobiecy obraz ówczesnego świata — poruszam kwestie
udziału kobiet w wydarzeniach politycznych, ich stosunek do dziejącej się historii
oraz ukształtowanych dzięki temu stereotypów i wzorców, funkcjonujących w środowisku
kobiecym. W opracowaniu tego rozdziału podstawowym materiałem źródłowym
także była korespondencja, wykorzystałam ponadto gazety rękopiśmienne,
literaturę ulotną i satyryczną tego okresu.