| dc.description.abstract | Prezentowany tom jest trzecią częścią syntezy Prasa dla dzieci i młodzieży
1824–1918, która powstała jako zespołowy efekt badań realizowanych
w ramach grantu pt. Polska prasa dla dzieci i młodzieży do 1918 roku (Opus
6), finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w latach 2014–2017.
Przedmiotem niniejszego tomu są dzieje polskiej prasy młodzieżowej
w pierwszym okresie jej rozwoju (do 1918). W odróżnieniu od tomu pierwszego,
gdzie przedstawiono historię periodyków adresowanych do dzieci
i młodzieży młodszej oraz pism o szerokim adresie czytelniczym, tom niniejszy
obejmuje wyłącznie periodyki adresowane do młodzieży starszej,
głównie uczniów szkół średnich oraz studentów szkół wyższych.
Polska prasa przeznaczona dla starszej młodzieży narodziła się niemal
równolegle z periodykami dla dzieci, lecz rozwijała się w innym rytmie,
stąd zastosowano odmienne cezury chronologiczne. Skromny ilościowo
korpus tytułów wydanych do 1864 roku (12 tytułów, w tym 6 rękopiśmiennych)
uznano za fazę wstępną i scharakteryzowano osobno w rozdziale
2 pt. Tradycje prasy młodzieżowej. Pozostałe (499 tytułów) stały się
przedmiotem pełnej analizy, która rozpoczyna się w rozdziale 3, gdzie
dokonano uogólnień (statystyka, typologia, geografia), zreferowano
uwarunkowania i oszacowano publiczność. Główny przedmiot badań
przedstawiono w 6 kolejnych rozdziałach, które wyróżniono według klucza
typologicznego.
Kolejny rozdział (5) poświęcono rozwojowi prasy społeczno-politycznej
i kulturalnej (119 tytułów). Jest on objętościowo najobszerniejszy, dotyczy
bowiem najważniejszych – zdaniem autorów – opiniotwórczych periodyków
młodzieżowych wychodzących w pierwszych dwu dekadach XX wieku.
Ponieważ prasa ta wyrosła na gruzach dawnych, zaangażowanych pism
akademickich jej dzieje rozpoczyna symboliczny rok 1899, gdy założono
„Promień” i „Tekę”.
W rozdziale 6 przedstawiono dzieje czasopism szkolnych. Jakkolwiek
segment ów był najliczniejszy (262 tytuły), wszelako dominowały w nim
pisma nietrwałe. Nieco ponad 68% funkcjonowało krócej niż rok, kolejne
30% – 2–4 lata, dłużej zaś niż 5 lat – tylko 1,5% (4 tytuły). W kolejnych
rozdziałach omówiono specyficzne uwarunkowania ich rozwoju (6.1),
przedstawiono dzieje w wieku XIX (6.2), następnie scharakteryzowano
późniejsze ich losy oraz zarysowano sylwetki najważniejszych reprezentantów
(6.3).
W rozdziałach 7 i 8 scharakteryzowano rozwój dwu najmniej licznych
grup prasy młodzieżowej: harcerską i etyczną (68 tytułów) oraz polskojęzyczną
żydowską prasę dla młodego odbiorcy (14). Rozdział poświęcony
prasie harcerskiej otwiera charakterystyka prasy prekursorskich w stosunku
do skautingu ruchów etycznych (12 tytułów), dalej następuje analiza
rozwoju pism harcerskich (56) dokonana według klucza geograficznego.
Rozdział dotyczący prasy żydowskiej podzielono zgodnie z dominującymi
ideologiami (syjonistyczną i asymilatorską), nieliczne pisma sympatyzujące
z Bundem włączono do prasy socjalistycznej.
Całość zamyka niezbędny aparat naukowy, przy czym szczególne znaczenie
ma indeks tytułów czasopism, który prócz swej podstawowej funkcji,
pełni też rolę bibliografii czasopism młodzieżowych uwzględnionych
w 3 tomie monografii. | pl |
