Integracja edukacyjna : oczekiwania i rzeczywistość

Abstract

Rozpropagowana przez Aleksandra Hulka idea integracji szkolnej zakłada pełne i jak najwcześniejsze uczestnictwo dziecka niepełnosprawnego w życiu społecznym przy zachowaniu maksymalnej niezależności osobistej. Istotą integracyjnego systemu kształcenia jest troska o godność dziecka niepełnosprawnego, wykorzystanie w procesie dydaktycznym jego mocnych stron i umożliwienie mu osiągnięcia sukcesu. Uwarunkowania prawne teoretycznie gwarantują osobom niepełnosprawnym dostępność do wszystkich form kształcenia. Ponaddwudziestoletnie doświadczenia edukacji integracyjnej w Polsce wskazują na wiele ich mankamentów: organizacyjnych, merytorycznych i metodycznych, wynikających często z różnego pojmowania samej idei, a także sposobu i możliwości jej realizacji. Autorzy niniejszego opracowania, mając na uwadze rozsądną integrację, wskazali na wiele antynomii integracyjnych w podejściu teoretycznym i praktycznym. Za realizacje założeń integracyjnych w szkole odpowiadają nauczyciele. Obecność dwóch nauczycieli w klasie wymaga od nich pełnej gotowości do współpracy, która wyraża się we wzajemnym poszanowaniu poglądów, postaw, ale także wspólnym planowaniu, projektowaniu i realizacji działań edukacyjnych. W dostępnej literaturze brakuje wypracowanych koncepcji takiej współpracy. W opublikowanych materiałach dominują opinie o niższej i podrzędnej pozycji pedagoga specjalnego w stosunku do nauczyciela przedmiotu, co znacząco utrudnia ich współpracę. Zdefiniowanie uwarunkowań decydujących o jakości współpracy dwóch nauczycieli w klasie integracyjnej jest szczególnie cenne w przedstawionym opracowaniu. O efektywności edukacji integracyjnej decyduje wiele czynników: społecznych, organizacyjnych i technicznych. Pracujący w klasie integracyjnej nauczyciel powinien mieć pełną świadomość ich znaczenia dla poszanowania godności dziecka niepełnosprawnego. Autorzy, mając na względzie różne rodzaje niepełnosprawności integrowanych osób, przedstawili te czynniki z kilku perspektyw w nadziei, że przedstawione i opisane rozwiązania praktyczne staną się źródłem inspiracji do poszukiwania i formułowania modelowych rozwiązań edukacyjnych w oddziałach integracyjnych.