| dc.description.abstract | Metafora była i jest przedmiotem zainteresowania badaczy różnych dziedzin. Związane z nią zagadnienia mieszczą się
w polu zainteresowania teorii i historii literatury, ale także językoznawstwa, psychologii, filozofii, pedagogiki.
Główne kierunki badań koncentrują się wokół interpretacji wyrażeń metaforycznych, zagadnień teoretycznych oraz
wykorzystania metafor w procesie twórczego myślenia.
Dotychczasowe badania nad metaforą, prowadzone w związku z edukacją szkolną, skupiały się także wokół umiejętności
werbalnej interpretacji metafor, metod uaktywniających czynności związane z interpretacją lub wykorzystywaniem
konstrukcji metaforycznych w procesie twórczego myślenia. Obserwacją obejmowano głównie uczniów szkoły podstawowej,
ze szczególną koncentracją na dzieciach z klas młodszych.
Niniejsza monografia podejmuje problem językoznawczej analizy konstrukcji metaforycznych. Z jednej strony dokonuję
więc językoznawczej klasyfikacji metafor w tekstach autorstwa gimnazjalistów, z drugiej zastanawiam się nad
celowością wprowadzania ich do wypowiedzi i stopniem uświadomienia sobie ich funkcji w tekście. Przeprowadzone
analizy prowadzą do refleksji na temat stylu młodych autorów, różnorodności, indywidualności bądź stereotypowości w
sposobie opisywania świata.
Analizując zgromadzony materiał, badam nie tylko frekwencję poszczególnych typów metafor oraz pokazuję, jaki jest
najczęściej cel ich wprowadzania do wypowiedzi, ale także podejmuję próbę powiązania wypływających z analizy
wniosków z typowymi sytuacjami, w których w procesie dydaktycznym pojawiają się konstrukcje metaforyczne.
Uogólnienia językoznawcze otwierają więc perspektywę dydaktyczną.
Praca ma charakter interdyscyplinarny, ale dla jasności wywodu i przejrzystości metodologicznej ograniczam się do
narzędzi analitycznych stosowanych w językoznawstwie. Jednakże w podsumowaniu formułuję pewne postulaty dotyczące
wprowadzania uczniów w problematykę związaną z metaforą, pamiętając, iż analiza szkolnych wypowiedzi uczniowskich
ma sens tylko wtedy, gdy można z niej wyprowadzić wnioski dotyczące nauczania.
Książka składa się z pięciu części. W pierwszej (rozdz. 1 i 2) przedstawiam najbardziej reprezentatywne teorie
metafory oraz jej klasyfikacje, zaproponowane tak przez literaturoznawców, jak i językoznawców.
W drugiej części (rozdz. 3) prezentuję metaforę z punktu widzenia psychologii (szczególnie psychologii twórczości).
Przedstawiam również proponowane przez psychologów metody rozwijania twórczego myślenia oraz rolę metafory w tym
procesie.
Trzecia część stanowi metodologiczne wprowadzenie do przeprowadzonych badań. Przedstawiam tu kryteria wyodrębniania
metafor w wypowiedziach uczniów. Metafory te staną się następnie przedmiotem obserwacji (rozdz. 4). Charakteryzuję
także zebrany materiał oraz problemy badawcze (rozdz. 5).
Czwarta - główna część książki - obejmuje analizę wypowiedzi prozatorskich gimnazjalistów (w wieku 13-15 lat), pod
kątem występowania w nich konstrukcji metaforycznych (rozdz. 6-10). Analiza dotyczy ilości zaobserwowanych
konstrukcji oraz ich jakości. Pozwala na wyprowadzenie wniosków dotyczących frekwencji poszczególnych typów metafor
oraz funkcji, jakie pełnią w tekstach. Dokonuję tu także porównania z wcześniej przeprowadzonymi badaniami,
dotyczącymi frekwencji metafor w prozie artystycznej. Rozdział dziesiąty poświęcony został analizie prac uczniów z
wykorzystaniem narzędzi kognitywizmu. W znacznie większym stopniu pokazuje on stereotypowość w postrzeganiu świata
i wyrażaniu go poprzez język. Na wyprowadzenie takich wniosków pozwoliła analiza materiału jednolitego pod względem
tematycznym.
W końcowej części dokonuję podsumowania wyników badań oraz formułuję uwagi o charakterze dydaktycznym. | pl_PL |
